U cumün u se tröva int'a Rivea de Punente, a-u punente d'u cappulögu d'a sö pruvincia. E duì fraçiuìn de Sant'Ermu e d'U Segnu sun a munte d'u paize, sciü p'â valle percursa da-a sciumèa Segnu insc'ou versante meridionäle d'a Rocca d'i Crôi a 792 m insc'ou livellu d'u mä.
L'antigu paize de Vuè, ciamóu a l'épuca d'i rumäni Vada Sabatia, u se svilüppa int'u II seculu primma de Cristu in gìu a ün canpu militäre inperiäle, ün d'i primmi d'a culunizzaçiùn rumäna in Liguria.
Divegnüu dunca municipium de l'inperu de Rumma e inpurtante nódu viariu e mercantile p'ou cunzunzise d'e stradde cunsuläri pruvegnenti da Zena, Turtunn-a (Derthona) e da-a cósta punentinn-a. U vegne poi destrütu da-i Lungubärdi d'u 641, ma sutt'a-u duminiu d'i Franchi u riesce a retiäse sciü e a divegnì poi sede vescuvile da-u VII a-u IX seculu.
Vuè u fà poi pärte d'i pussediménti feudäli d'i marcheixi D'u Carettu e poi d'i marcheixi de Punsùn, passandu poi a-a Repùbblica de Zena. A vegne dunca eretta a Puistaia. I Zeneixi i aumentan u svilüppu cummerciäle d'u portu, faxendu de Vuè ün di ciü impurtanti centri purtuäli d'a Rivea.
Int'u XX seculu, Vuè a cunusce ün svilüppu p'ou ciü indüstriäle. Int'i anni çinquanta e sciuscianta i se inciantan int'a zona benbén de stabilimenti, scinn'ai anni settanta cu'a centräle termuelettrica de l'ex Enel, cu'e sö due çiminee de 200 metri ch'i l'éan u scinbulu d'u paize.
Quärche ruvinn-a d'u castellu, custruìu inte l'Etè de Mezu da-i marcheixi D'u Carettu, ch'a se pö vedde int'a fraçiùn d'U Segnu.
Forte San Luensu e San Steva: d'u XVI seculu, custruìu da-i zeneixi.
Forte San Giacumu: custruìu int'u 1757 insc'ou Cou de Vuè a pruteçiùn d'u portu.
Bastiùn de San Giuan
Architetüe religiuse
Gexa paruchiäle de San Giuan Battista: custruìa int'u seculu XVIII, a l'è na ricustruçiùn in stìle baroccu de na gexa ciü antiga, cun l'ünica navä surmuntä da-a cupula. A strûtüa, restaurä doppu a segunda guêra mundiäle, a l'ha na facciäta decurä cun de stattue de l'öttuçentu d'u Brilla.
Gexa de Nostra Scignùa da Neive: int'a zona de Bossarìn.
Capella de San Feipu Neigri: d'u 1732, a Bossarìn.
Gexa paruchiäle de Nostra Scignùa d'a Vixitaçiùn: d'u 1952, a se tröva int'a fraçiùn de Portu Vuè.
Gexa paruchiäle de San Mauriçiu: int'a fraçiùn d'U Segnu.
Âtóiu de Santa Margaita: vixìn a-a gexa de San Mauriçiu.
Capella de San Benärdu: a-U Segnu
Gexa de San Zenexiu: custruìa int'u Mediuevu int'a lucalitè cu'u mêximu numme.
Gexa paruchiäle de Sant'Ermu: a parocchia d'a fraçiùn cu'u mêximu numme, a l'è steta custruìa tra l'XI e u XII seculu da-i mùneghi de l'Îzua de Berzezzi. De güstu rumanicu, a l'ha na strûtüa a duì naväte[5].
Gexa paruchiäle de Nostra Scignùa Reginn-a d'a Päxe: a se tröva int'a fraçiùn de Valle de Vuè.
Müseu çivicu de Villa Groppallo: u müseu u recögge mateiä de l'inperu rumàn e mediêväle. I reperti rumäni sun steti rinvegnüi int'a zóna archeulógica ciamä Vada Sabatia, e na culeçiùn de na çèrta inpurtansa de munee rumäne (Queirolo) tra u II e u V seculu a l'è cunservä int'u müseu.
Pinacutéca çivica: a cunserva de pitüe de scöa zeneize, lunbärda e spagnolla realizè tra u XVI e u XVIII seculu.
Dialettu
Quésta seçión a l'é ancón vêua. Ti pêu agiutâ a scrîvela!
Manifestaçiuìn
Quésta seçión a l'é ancón vêua. Ti pêu agiutâ a scrîvela!
Fèste e fêe
«Quelli de Vuè se sun dùe ne fan trè»
(Moddu de dì de Sann-a insce-i vueixi e e fèste)
Fèsta de San Giuan Battista: patrùn de Vuè, a cazze u 24 de züĝn̂u. A fèsta a cumensa a-u 23 züĝn̂u cu'ün tradiçiunäle spettaculu a-a seĵa de föghi d'artifissiu da-i puntili insc'ou mä. U 24 u se fà u mercóu insc'ou lungumä e a Prucesciùn, cu'u cäru d'u Santu p'ê stradde d'u paize.
Ecunumìa
U prugèttu d'a növa ciattafurma de Portu Vuè
Vuè u l'è ün cumün ciütóstu indüstrializóu, ch'u l'óspita benbén de stabilimenti indüstriali e de ditte. Parçialmente insc'ou sö térritóiu a se tröva na çenträle termuelettrica, primma ENEL e oua Tirreno Power, pensä e realizä a-a fin d'i anni '60 e inandiä tra u mazzu d'u 1970 e u dixenbre d'u 1971. E sö duì äte çiminee de 199 metri i sun caratteristiche d'a sc-cianä. A gh'è poi na grande ativitè purtuäle: benbén de traghetti ch'i unìscian u cumün a-a Corsega e a-a Sardegna, gh'atraccan näve merci, porta-container e survatüttu de pétrulee, faxendu d'u portu de Vuè u primmu portu italiàn cun Trieste p'ou petroliu e i sö derivè. In Vuè u pärte ascì in impurtante öiudóttu pe spedì i cunbustibili int'a zona de Milàn e in Germagna.
A tradiçiùn indüstriäle de 'stu cumün chi a l'ha reixe int'i anni d'u boom ecunómicu, quande Vuè u l'ha visciüu na forte crescita ecunómica divegnindu poi pe lungu tenpu u paize a ciü äta cuncentraçiùn indüstriäle d'Európa, ch'a se cuntrapugnìva a-a vexinn-a e ciü gróssa Sann-a che int'u mêximu periudu a l'éa cunsciderä ünanimemente a piccola Manchester p'â sö forte indüstria, tra e ciü flóride d'Európa. In Vuè u se trûväva ascì in stabilimentu d'a FIAT p'â custruçiùn de pigniuin e pärti meccaniche in genere (1200 dipendenti). U l'ha serô int'u 1984 cu'u ricullucamentu de 600 lavuratûri in 3 növe ditte picinn-e. Incö u cumün de Vuè u l'è pärte fundamentäle d'a mägra ecunumìa savuneize. U sö portu u l'è amministróu da l'auturitè portuäle de Sann-a.
A l'éa in prugettu a realizaçiùn de na enurme ciattafurma cuntainer ch'a cangià cumpletamente a zona de Portu-Vuè, e a fuxe d'u turente Segnu, ch'a l'è steta da pocu finìa, cu'a sö inauguraçiùn a-i 12 de dixenbre d'u 2019[6].
Trasporti e vìe de cumünicaçiùn
Stradde e autustradde
Vuè a se tröva insc'ä Stradda Pruvinciäle 1 Aurelia (de lungu Stradda Statäle n° 1). A se pö razzunze ascì da l'autustradda A10 sciurtindu a-u vixìn cazellu de Sann-a.
↑Numinóu cun decrettu D.P.R. d'u 21 de setenbre d'u 2023
Bibliugrafìa
(IT) Daniela Andreoni, Nicolò Cassanello, Francesco Murialdo e Furio Ciciliot, Toponimi del Comune di Vado Ligure, in Progetto toponomastica storica, vol. 7, Società Savonese Storia Patria, 2012, ISBN88-85-86606-9.
.jpg)
.svg)
-chiesa_san_maurizio.jpg)
_-_chiesa_di_San_Giovanni_Battista_-_facciata_-_02.jpg)
-oratorio_santa_margherita.jpg)
