Stawy Brustmana[1] – dwa połączone kanałem stawy na warszawskich Bielanach, ujęte w gminnej ewidencji zabytków.
Położenie i charakterystyka
Stawy Brustmana to dwa stawy[1] połączone kanałem[2] leżące po lewej stronie Wisły, w stołecznej dzielnicy Bielany, na obszarze MSI Wawrzyszew[3]. W pobliżu przebiegają ulice: Sándora Petőfiego, Lwa Tołstoja, Honoriusza Balzaka, Williama Szekspira i Wolumen[3].
Stawy zasilane są stale w wodę, a dopływ i odpływ mają formę cieku[4]. Położone są na wysoczyźnie[4], na obszarze zlewni Potoku Bielańskiego[5], w jego bliskim sąsiedztwie[6]. Oba stawy mają z nim połączenie za pomocą podziemnych kolektorów[5][7]. Woda dopływa od strony bezimiennego stawu położonego na biegu Potoku Bielańskiego o powierzchni 0,14 ha, który znajduje się kilkadziesiąt metrów na południe, a odpływa bezpośrednio do cieku[8]. W okresach niewystarczającego zasilania dopływ realizowany jest z podziemnej studni wybudowanej w 2001 roku[8].
Powierzchnia stawów wynosi 0,55 (staw wschodni) i 0,47 ha (staw zachodni)[8]. Powierzchnia kanału łączącego akweny wynosi 0,0682 ha[4], a jego szerokość to 8 m[8]. Powierzchnia działek, na których zlokalizowane są stawy, wynosi odpowiednio 0,7111 i 0,6239 ha[4]. Według numerycznego modelu terenu udostępnionego przez Geoportal lustra wody stawów znajdują się na wysokości 98,6 m n.p.m.[3] Identyfikator MPHP stawów to 25971[3], natomiast łączącego je kanału 275275[3].
W otoczeniu znajduje się osiedle mieszkaniowe wybudowane w latach 1973–1978 (WSM Wawrzyszew I–VI) zaprojektowane przez Ryszarda Tomickiego, a okolice stawów stanowi obszar z funkcją rekreacyjną[5]. W pobliżu jest też uroczysko, tzw. łączka wawrzyszewska[2]. Na łączącym stawy kanale zbudowano dwa drewniane mostki[2]. Na stawie wschodnim znajduje się pomost[9][3].
Są miejscem zimowania ptaków. W przeszłości były także miejscem rozrodu płazów, jednak zmieniło się po umocnieniu brzegów podmurówką[10].
Historia
Pochodzenie stawów jest sztuczne[11]. Stanowią pozostałość zalanych wodą glinianek powstałych po eksploatacji iłów plioceńskich, które były surowcem dla cegielni[11].
Stawy powstały prawdopodobnie ok. 1820[12], po przejęciu w 1819 tego terenu przez Instytut Agronomiczny w Marymoncie[2]. Wcześniej był on zmelioryzowany, podmokły[8] i stanowił część gruntów należących do dworu hrabiego Podoskiego i folwarku założonego w 1777[2]. W przeszłości istniał również trzeci zbiornik wodny wchodzący w skład kompleksu, jednak został on zasypany, a na jego miejscu zlokalizowano szkołę[5]. 14 maja 1951 rozporządzeniem Rady Ministrów Wawrzyszew został włączony w granice administracyjne Warszawy wraz z resztą gminy Młociny[13].
Nazwa stawów wywodzi się od jednego z poprzednich właścicieli okolicznych terenów[14].
Stawy przeszły rewitalizację w 2000[15]. W 2019 zostały włączone do gminnej ewidencji zabytków pod numerem identyfikacyjnym BIE35073[16].
Według niektórych źródeł, w okresie PRL, w pawilonie pomiędzy stawami, który mieści dyrekcję osiedla, rzekomo miały znajdować się urządzenia zagłuszające nadajniki Radia Wolna Europa[17][15].
Galeria
-
Staw wschodni, widok od północy. Widoczny pomost i aerator
-
Staw zachodni, widok od wschodu
-
Kanał łączący stawy, widok od wchodu. Po lewej, za ogrodzeniem, widoczny pawilon dyrekcji osiedla, gdzie w przeszłości miały znajdować się urządzenia zagłuszające
-
Bezimienny staw na biegu Potoku Bielańskiego na południe od stawów Brustmana, przy ulicy Petőfiego. Widoczne urządzenie wodne będące początkiem dopływu do stawu zachodniego
|
Przypisy
- ↑ a b Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2025, identyfikator PRNG: 201902
- ↑ a b c d e BartłomiejB. Frymus BartłomiejB., Stawy Brustmana wpisane do ewidencji zabytków, „Nasze Bielany”, NR 7 (243) Rok XXI, lipiec 2019, s. 1, ISSN 1507-7195 [dostęp 2020-12-18] .
- ↑ a b c d e f Główny Urząd Geodezji i Kartografii: Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. [dostęp 2020-12-15].
- ↑ a b c d Rada m.st. Warszawy: Załącznik tekstowy i tabelaryczny do Programu ochrony Środowiska dla miasta stołecznego Warszawy na lata 2009–2012 z uwzględnieniem perspektywy do 2016 r.. bip.warszawa.pl, 21 października 2010. [dostęp 2020-12-25]. (pol.).
- ↑ a b c d ŁukaszŁ. Szkudlarek ŁukaszŁ., Analiza powierzchniowa zlewni. Charakterystyka i ocena funkcjonowania układu hydrograficznego, ze szczególnym uwzględnieniem systemów melioracyjnych na obszarze m.st. Warszawy wraz z zaleceniami do Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m.st. Warszawy i planów miejscowych [online], 2015, s. 107–110 [dostęp 2020-12-15] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-22] .
- ↑ Zdzisław Biernacki: IV. Geomorfologia i wody powierzchniowe. W: Wisła w Warszawie. Warszawa: Biuro Zarządu m.st. Warszawy, Wydział Planowania Przestrzennego i Architektury, Opracowanie graficzne, druk i oprawa: Dom Wydawniczy ELIPSA, 2000, s. 59. ISBN 83-907333-7-4. [dostęp 2020-12-15].
- ↑ Biuro Naczelnego Architekta Miasta. Miejska Pracownia Planowania Przestrzennego i StrategiiB.N.A.M.M.P.P.P.S. Rozwoju Biuro Naczelnego Architekta Miasta. Miejska Pracownia Planowania Przestrzennego i StrategiiB.N.A.M.M.P.P.P.S., Opracowanie ekofizjograficzne do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego m. st. Warszawy, Warszawa 2006, s. 27, 32 [dostęp 2020-12-15] [zarchiwizowane z adresu 2021-01-09] .
- ↑ a b c d e Biuro Planowania Rozwoju Warszawy: ElżbietaB.P.R.W.: E. Ostaszewska Biuro Planowania Rozwoju Warszawy: ElżbietaB.P.R.W.: E. i inni, Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obszaru Nowego Wawrzyszewa w Warszawie. Prognoza oddziaływania na środowisko, Warszawa, październik 2018, s. 13, 21, 46 [dostęp 2020-12-15] .
- ↑ c, Taras nad Stawami Brustmana spróchniał [online], 7 października 2014 [dostęp 2020-12-21] .
- ↑ Krajowy Instytut Polityki Przestrzennej iK.I.P.P. Mieszkalnictwa Krajowy Instytut Polityki Przestrzennej iK.I.P.P., Atlas ekofizjograficzny miasta stołecznego Warszawy, Warszawa 2018, s. 43 [zarchiwizowane z adresu 2019-11-28] .
- ↑ a b BarbaraB. Petrozolin-Skowrońska BarbaraB. (red.), Encyklopedia Warszawy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 97, ISBN 83-01-08836-2 .
- ↑ Mazowiecki Wojewódzki KonserwatorM.W.K. Zabytków Mazowiecki Wojewódzki KonserwatorM.W.K., Rejestr i ewidencja zabytków. BAZA Stan na dzień 26.10.2020 [online] [dostęp 2020-12-15] [zarchiwizowane z adresu 2021-01-09] .
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 maja 1951 r. w sprawie zmiany granic miasta stołecznego Warszawy (Dz.U. z 1951 r. nr 27, poz. 199).
- ↑ Kwiryna Handke: Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2011, s. 383. ISBN 978-83-62189-08-3.
- ↑ a b Stawy Brustmana – codzienie odpoczywają nad nimi setki osób. Odbywają się tu koncerty i pikniki. Ale co tak naprawdę wiemy o stawach na Wawrzyszewie? [online] [dostęp 2020-12-23] [zarchiwizowane z adresu 2020-12-04] .
- ↑ Zarządzenie Prezydenta m. st. Warszawy nr 1582/2019 z 18-10-2019 w sprawie zmian w ewidencji zabytków Miasta Stołecznego Warszawy [online] .
- ↑ JarosławJ. Zieliński JarosławJ., Bielany. Przewodnik historyczny, Warszawa: Wydawnictwo RM, 2015, s. 246, 410, ISBN 978-83-7773-446-9 [zarchiwizowane z adresu 2019-11-05] .
