K croes

Enghraifft o:	Latin-script letter
Rhan o	yr wyddor Ladin
Yn cynnwys	slash, K
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Mae K strôc lletraws (hefyd K stróc croesliniol neu K croes) - Ꝃ, ꝃ - yn lythyren o'r wyddor Ladin, sy'n deillio o K gydag ychwanegiad bar croeslin trwy'r goes.

Defnyddir y llythyr hwn mewn testunau canoloesol fel talfyriad ar gyfer calendâu, kalendas,, yn ogystal ag ar gyfer karta a kartam, dogfen neu writ.^[1][2] Gellid cyflawni'r un swyddogaeth hefyd gan "K gyda strôc" (Ꝁ, ꝁ), neu "K gyda strôc a strôc croeslin" (Ꝅ, ꝅ).^[1]

Yn yr iaith Lydaweg, defnyddir y llythyren hon, yn bennaf o'r 15g i'r 20g, i dalfyrru Ker, rhagddodiad a ddefnyddir mewn enwau lleoedd, tebyg i'r Gymraeg "caer".^[3]

Fe'i defnyddiwyd mewn dogfennau statws sifil ar gyfer toponymau neu gyfenwau: Ꝃjézéquel ar gyfer Kerjézéquel, Ꝃmoisan ar gyfer Kermoisan. Ers 1955, mae’r cyfarwyddyd cyffredinol sy’n ymwneud â statws sifil wedi ei wahardd ac yn ei ystyried yn “newidiad clir i sillafu”.^[4][5]

Yn y llyfr Le K barré d'hier à aujourd'hui gan Yann Riou (cymdeithas Lambaol, neuadd dref Lampaul-Plouarzel,, a gyhoeddwyd ym 1992, mae'r awdur yn nodi y byddai dyfarniad gan Gyngor Gwladol Ffrainc wedi gorchymyn dileu o'r K croesedig mewn gweithredoedd swyddogol tua 1895.

Llythyr oddi wrth Weinidog y Llynges a’r Trefedigaethau at yr Awdurdodau Morwrol dyddiedig 19 Ebrill 1881. “Gwahardd K/, rhag sillafu enwau priod mewn gohebiaeth swyddogol” […] Y dull hwn o fynd ymlaen a allai arwain at ddryswch a gwneud chwiliadau mewn cyfeiriaduron, tablau yn nhrefn yr wyddor, archifau, ac ati yn fwy anodd. Rwyf wedi penderfynu na fydd y K/ yn cael ei ddefnyddio mwyach mewn unrhyw ohebiaeth swyddogol, rhifau personél, llyfrynnau, cyfnodolion dogfennau ac ati […] [Hoeliwyd. (Bwletin Swyddogol y Llynges 1880-1883 Cyfrol 13).^[6]

Ceir sylwad brathog ar y newid gan y Llydawr, Yeun ar Gow:

"War a lavaras, e oa deuet an urzh eus Pariz hag a rae difenn da voirat skritur an anvioù tiegezh. Ne c helled mui, hiviziken, er skridoù savet el lezioù-barn hag en tiez-kêr, lakaat Ꝃ evit Kêr, da skouer Knalegenn evit Kernalegenn. "Ur vezh," emezañ, "n'o devo ken ar Vretoned ar gwir da skrivañ anvioù 'zo eus o bro evel ma plij ganto!"

— Yeun ar Gow, Eñvorennù ("Atgofion")^[7]

[Cyfieithiad Cymraeg: “Fel y dywedwyd wrthyf, roedd gorchymyn wedi dod o Baris i wahardd y talfyriad o gyfenwau. Ni allwn mwyach, o hyn ymlaen, mewn gweithredoedd a sefydlwyd gan lysoedd a neuaddau tref, roi Ꝃ ar gyfer Kêr, er enghraifft Ꝃnalegenn yn lle Kernalegenn. “Cywilydd,” meddai, “na fydd gan y Llydawyr hawl bellach i ysgrifennu enwau eu gwlad fel y mynnant!"]

Fodd bynnag, mae'r arbenigrwydd orthograffig hwn wedi goroesi Ynys Réunion neu Mauritius ac mae'n parhau i barhau yn yr 21g, fel yng nghyfenw K/Ourio y cerddor Olivier K/Ourio; yr amrywiad ꝂVern gan y cyfarwyddwr Mauritiaidd, Gustave Kervern, neu'r aelod seneddol o Réunion, Emeline K/Bidi.

Ym mis Hydref 2016, rhyddhaodd y canwr-gyfansoddwr o Lydaw Dom Duff yr albwm, Ꝃkwll ("Kercool").^[8].

• 
  Beddrod Louis-Marie-Gabriel Le Coat de Kerveguen
• 
  Maenhir Kerluhir
• 
  Ker Hermine
• 
  Map de Cassini, Hauslab-Liechtenstein - manylyn afon Kersan
• 
  Tystysgrif marwolaeth Marie Kerneau (Ꝃneau)

Mae llythren K bras a bach gyda strôc groeslinol wedi'i amgodio yn Unicode fel fersiwn 5.1, ar bwyntiau cod U+A742 ac U+A743.^[9][10]

• Adriano Cappelli, Lexicon Abbreviaturarum, J. J. Weber, Leipzig (1928).

• Gwefan An Drouizig safle technoleg gwe Llydweg sy'n defnyddio'r K croes (Llydaweg, Ffrangeg, Saesneg)
• Manylion am y K croes gwefan An Drouizig

Eginyn erthygl sydd uchod am Lydaw. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.