|
Fuadi I i Egjiptit
Fuad I (arabisht: فؤاد الأول Fu’ād al-Awwal; turqisht: I. Fuad ose Ahmed Fuad Paşa; 26 mars 1868 - 28 prill 1936) ishte Sulltan dhe më vonë Mbreti i Egjiptit dhe Sudanit. Sundimtari i nëntë i Egjiptit dhe Sudanit nga dinastia e Muhamed Aliut, ai u bë Sulltan më 1917, duke pasuar vëllain e tij të madh Hussein Kamel. Ai zëvendësoi titullin Sulltan për Mbret kur Mbretëria e Bashkuar shpalli në mënyrë të njëanshme pavarësinë e Egjiptit në vitin 1922. Jeta e hershmeFuadi lindi në Pallatin Giza në Kajro, si fëmija e Ismail Pashës dhe Ferial Kadën.[1] Fëmijërinë e kaloi me të atin e mërguar në Napoli. Ai mori arsimin e tij në akademinë ushtarake në Torino, Itali. Para se të bëhej sulltan, Fuadi kishte luajtur një rol të madh në themelimin e Universitetit të Kajros. Ai u bë rektori i parë i universitetit në vitin 1908 dhe qëndroi në këtë post deri në dorëheqjen e tij më 1913. Ai u pasua si rektor nga ministri i atëhershëm i Drejtësisë Husein Rushdi Pasha. Në vitin 1913, Fuadi bëri përpjekje të pasuksesshme për t'i siguruar vetes fronin e Shqipërisë, e cila kishte marrë pavarësinë nga Perandoria Osmane një vit më parë. Në atë kohë, Egjipti dhe Sudani drejtoheshin nga nipi i tij, Abbas II, dhe gjasat që Fuad të bëhej monark në vendin e tij dukej e largët. Kjo dhe fakti që dinastia e Muhamed Aliut ishte me prejardhje shqiptare, e nxiti Fuadin të kërkonte fronin shqiptar.[2] Fuad gjithashtu shërbeu si President i Shoqërisë Gjeografike Egjiptiane nga viti 1915 deri më 1918.[3] Jeta personaleFuad u martua me gruan e tij të parë në Kajro, më 30 maj 1895 (nikah), dhe në Pallatin Abbasiya në Kajro, më 14 shkurt 1896 (zifaf), Princeshën Shivakiar Khanum Effendi (1876–1947). Ajo ishte kushërira e tij e parë dikur e hequr dhe vajza e vetme e Field Marshall Princit Ibrahim Fehmi Ahmed Pasha (kushëriri i tij i parë) nga gruaja e tij e parë, Vijdan Navjuvan Hanëm. Ata kishin dy fëmijë, një djalë, Ismail Fuad, i cili vdiq në foshnjëri dhe një vajzë, Fawkia. Të martuar të pakënaqur, çifti u divorcua në vitin 1898. Gjatë një mosmarrëveshjeje me vëllain e gruas së tij të parë, Princin Ahmad Saif-uddin Ibrahim Beu, Fuad u qëllua në fyt. Ai mbijetoi, por e mbajti atë plagë gjatë gjithë jetës së tij. Fuad u martua me gruan e tij të dytë në Pallatin Bustan në Kajro më 24 maj 1919. Ajo ishte Nazli Sabri (1894–1978), e bija e Abdu'r-Rahim Pashë Sabriut, dikur Ministër i Bujqësisë dhe Guvernator i Kajros, nga gruaja e tij, Tawfika Hanëm Sharif. Mbretëresha Nazli ishte gjithashtu një mbesë nga nëna e gjeneral-major Muhamed Sherif Pashës, dikur Kryeministër dhe Ministër i Punëve të Jashtme, dhe stërmbesa e Suleiman Pashës, një oficer francez në ushtrinë e Napoleonit që u konvertua në Islam dhe riorganizoi ushtrinë egjiptiane. Çifti kishte pesë fëmijë, mbretin e ardhshëm Faruk dhe katër vajza, princeshat Fevzia (që u bënë bashkëshorte mbretëresha e Iranit), Faiza, Faika dhe Fathia. Ashtu si me gruan e tij të parë, marrëdhënia e Fuadit me gruan e dytë ishte gjithashtu e stuhishme. Çifti ziheshin vazhdimisht, madje Fuadi ia ndaloi Nazlit të dilte nga pallati. Kur vdiq Fuadi, u tha se Nazli triumfues i shiti të gjitha rrobat e tij në një treg lokal rrobash të përdorura për hakmarrje. Fuad vdiq në Pallatin Kubbeh në Kajro dhe u varros në mauzoleumin hidiv në xhaminë er-Rifai në Kajro. Gruaja e mbretit Fuad pas vdekjes së tij jetoi e ve. Ajo nuk kishte marrëdhënie të mira me djalin e saj. Pas vdekjes së Fuadit, ajo u largua nga Egjipti dhe shkoi në Shtetet e Bashkuara. Ajo u konvertua në katolicizëm në vitin 1950 dhe ndryshoi emrin e saj në Mary Elizabeth. Asaj iu hoq të drejtat dhe titujt në Egjipt. Dikur e cilësuar si gruaja më e pasur dhe më elegante në botë, ajo zotëronte një nga koleksionet më të mëdha të bizhuterive në botë. Referime
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Portal di Ensiklopedia Dunia
