|
Prozauropody
Prozauropody (Prosauropoda) – grupa wczesnych roślinożernych dinozaurów żyjących podczas triasu i na początku jury. Pozostaje przedmiotem sporów, czy należy uznać prozauropody wyłącznie za parafiletyczną grupę bazalnych zauropodomorfów, wyróżnianą jedynie nieformalnie, czy też można wyróżnić monofiletyczne prozauropody; w tym drugim wypadku nie jest zaś pewne, jakie dokładnie dinozaury można do tej grupy zaliczyć. Galton i Upchurch (2004) zdefiniowali prozauropody jako klad obejmujący plateozaura i wszystkie taksony bliżej spokrewnione z nim niż z zauropodami; zaliczyli do nich wszystkie rodzaje bazalnych zauropodomorfów nie należące do zauropodów. Inni naukowcy (m.in. Sereno, 2005[1]) uważają jednak, że prozauropody obejmujące wszystkie te rodzaje z pewnością byłyby grupą parafiletyczną, gdyż należeliby do nich przodkowie zauropodów, lecz nie same zauropody. Stąd w ostatnich latach niektórzy naukowcy podjęli próby przedefiniowania prozauropodów, tak by wykluczyć z nich zarówno przodków zauropodów, jak i najbardziej prymitywne zauropodomorfy. Np. Yates i Kitching (2003) wykluczyli z prozauropodów bazalne rodzaje Thecodontosaurus i Saturnalia, a także - uznane przez nich za bazalne zauropody - anchizaura i melanorozaura[2]. Yates (2007) poszedł jeszcze dalej, stwierdzając, że prozauropody takie jak riochazaur czy masospondyl są w rzeczywistości bliżej spokrewnione z zauropodami niż z plateozaurem[3]. Pierwsze prozauropody (tu nazwa ta jest użyta jako nieformalny termin określający wszystkie prymitywne zauropodomorfy nie należące do zauropodów) pojawiły się na superkontynencie Gondwana jako małe (1,5 do 3 metrów długości) pierwotne formy na początku górnego triasu; znane są z Brazylii (Saturnalia) i Argentyny (Panphagia). W 1999 r. opisano odkryte na Madagaskarze fragmentaryczne skamieniałości dwóch gatunków archozauromorfów pierwotnie zidentyfikowanych jako przedstawiciele prozauropodów, nieco starszych od eoraptora, co czyniłoby je najstarszymi znanymi dinozaurami[4]; jednak nowsze badania sugerują, że co najmniej jeden z nich może w ogóle nie być dinozaurem, lecz bardziej prymitywnym przedstawicielem archozaurów[5], czy szerzej archozauromorfów[6] (skamieniałości te mogą reprezentować nowy gatunek z rodzaju Azendohsaurus[6], dawniej też uważanego za prozauropoda lub za dinozaura ptasiomiednicznego, lecz obecnie nie uważanego za dinozaura[7]). Prozauropody szybko osiągnęły duże rozmiary (6 do 12 metrów długości) i pod koniec okresu triasowego były największymi roślinożercami w swoim środowisku naturalnym. Miały długą szyję i małą głowę, kończyny przednie krótsze od tylnych i wielki pazur na kciuku dla obrony. Najstarsze zauropodomorfy (Saturnalia, Thecodontosaurus) mogły być dwunożne, a wiele prozauropodów było prawdopodobnie zdolnych do poruszania się zarówno na dwóch, jak i na czterech nogach; dopiero wielkie formy, takie jak Riojasaurus, stały się w pełni czworonożne (Galton i Upchurch, 2004). FilogenezaDokładna pozycja systematyczna różnych rodzajów bazalnych zauropodomorfów, ich wzajemne relacje i stopień pokrewieństwa z zauropodami pozostaje przedmiotem sporów, a różne analizy kladystyczne dają tu różne rezultaty. Galton i Upchurch, 2004Kladogram bazalnych zauropodomorfów - jedno z dwóch najbardziej oszczędnych drzew (most parsimonious trees) według Galtona i Upchurcha (2004)[8]:
Drugie z najbardziej oszczędnych drzew jest identyczne z powyższym, z tą tylko różnicą, że rodzaje Yunnanosaurus i Massospondylus zamieniają się na nim pozycjami. Upchurch, Barrett i Galton, 2007Kladogram bazalnych zauropodomorfów według Upchurcha, Barretta i Galtona (2007)[9]:
Alternatywny kladogram bazalnych zauropodomorfów według Upchurcha, Barretta i Galtona (2007), powstały w wyniku usunięcia z macierzy danych blikanazaura[9]:
McPhee i współpracownicy, 2014Kladogram bazalnych zauropodomorfów według McPhee i współpracowników (2014)[10]:
Przypisy
Linki zewnętrzne
Encyklopedie internetowe (takson kopalny):
Identyfikatory zewnętrzne:
Information related to Prozauropody |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Portal di Ensiklopedia Dunia
