|
Nebraska
Nebraska (ⓘ) – stan w środkowej części Stanów Zjednoczonych. Ustanowiony w 1867 roku, był 37. stanem, który przystąpił do federacji. W 2024 roku osiągnął 2 mln mieszkańców. Stolicą stanu jest Lincoln, największym miastem – Omaha[2]. Stan leży w obrębie pasa kukurydzianego i jest wiodącym stanem pod względem zbiorów kukurydzy[3]. Z tego względu jego przydomek to Cornhusker State (dosł. „stan łuskaczy kukurydzy”)[2]. Jego zachodnia część należy do Wysokich Równin i wyznacza zachodnią granicę regionu Środkowego Zachodu. Przed europejską eksploracją obszary stanu zamieszkiwały ludy Omaha, Pariki i Lakota. Stan przecina wiele historycznych szlaków, w tym ten którym podążała ekspedycja Lewisa i Clarka[4]. Nazwa stanu pochodzi z języka Indian Oto i znaczy „płaska woda”; odnosi się do przepływającej przez stan rzeki Platte[3]. Historia30 maja 1854 r. na mocy Ustawy o Kansas i Nebrasce powstało Terytorium Kansas i Terytorium Nebraski ze stolicą w Omaha. Zaraz po wojnie secesyjnej, w 1867 r. Nebraska została uznana za 37. stan. W tym samym czasie stolica została przeniesiona z Omahy do miasta Lancaster, które zmieniło nazwę na Lincoln (na cześć prezydenta Abrahama Lincolna). GospodarkaW 2004 r. produkt stanowy brutto wyniósł 68 miliardów dolarów, a miesięczny dochód brutto na osobę fizyczną 3 339 USD. W styczniu 2010 poziom bezrobocia w Nebrasce wynosił 4,6%. Nebraska posiada bardzo dobrze rozwinięty sektor rolniczy i jest krajowym liderem w produkcji wołowiny, wieprzowiny, kukurydzy i soi. Ważnymi sektorami gospodarki są również transport towarowy (kolejowy i drogowy), przemysł, telekomunikacja, informatyka i ubezpieczenia. Geografia Nebraska graniczy ze stanem Dakota Południowa na północy, ze stanem Iowa na wschodzie, ze stanem Missouri na południowym wschodzie (granicą jest rzeka Missouri), ze stanem Kansas na południu, ze stanem Kolorado na południowym zachodzie i ze stanem Wyoming na zachodzie. Składa się z 93 hrabstw. Nebraska leży w dwóch strefach czasowych: większość hrabstw w UTC-6:00, a w Panhandle (zachodnia część stanu) UTC-7:00. Stan Nebraska przecinają 3 rzeki z zachodu na wschód. Platte, powstająca z połączenia Platte Północnej i Platte Południowej, płynie przez centralną część stanu, Niobrara płynie przez północną część stanu, a Republican płynie przez południową część stanu. Nebraska składa się z dwóch głównych form powierzchni: Wielkie Równiny i Równiny Centralne.
Miejscowości  Na terenie stanu Nebraska znajduje się 626 miast (city) i wsi (village), w tym 2 o liczbie ludności przekraczającej 100 000, 16 powyżej 10 000 mieszkańców, a 109 powyżej 1000 mieszkańców (2021 r.)[5]. Lista miast zamieszkanych przez 2000 lub więcej osób (2021 r.)[5]:
Demografia Spis ludności z roku 2020 stwierdza, że stan Nebraska liczy 1 961 504 mieszkańców, co oznacza wzrost o 135 163 (7,4%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2010[6]. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 6,4% populacji, 24,6% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 16,4% to osoby mające 65 i więcej lat. 49,7% ludności stanu stanowią kobiety[7]. Rasy i pochodzenieWedług danych z 2021 roku, 78,5% mieszkańców stanowiła ludność biała (76,4%, nie licząc Latynosów), 8,7% miało rasę mieszaną, 4,7% to czarnoskórzy Amerykanie lub Afroamerykanie, 2,3% to Azjaci, 1,2% to rdzenna ludność Ameryki i 0,03% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 11,9% ludności stanu[8]. Do największych grup należą osoby pochodzenia niemieckiego (31,7%), irlandzkiego (11,4%), angielskiego (9,4%), meksykańskiego (8,2%) „amerykańskiego” (3,7%), czeskiego (3,5%) i szwedzkiego (3,4%)[8]. Nebraska ma zdecydowanie największy odsetek czeskich Amerykanów ze wszystkich stanów USA[9]. Ponadto w stanie mieszka ponad 50 tys. Polaków (2,6%)[8]. Podobnie jak w zdecydowanej większości amerykańskich stanów, populacja Nebraski staje się coraz bardziej miejska. Wskaźnik urbanizacji wzrósł z 61,5% w 1970 roku, do 73,1% w 2010 roku[10]. Religia_from_SE_1.JPG) Dane z 2014 r.[11]:
Chociaż około połowy populacji wyznaje protestantyzm, istnieje szereg wyznań i denominacji reprezentowanych w stanie, zarówno nurtu ewangelikalnego, jak i głównego nurtu. Największą grupą wyznaniową są luteranie (ok. 15% populacji), w zależności od denominacji reprezentowani w obu nurtach[11]. Według danych The ARDA w 2020 roku do największych związków wyznaniowych (pod względem członkostwa), należały: Kościół katolicki (375,3 tys.), Kościół Luterański Synodu Missouri (101,5 tys.), Zjednoczony Kościół Metodystyczny (92,9 tys.) i Kościół Ewangelicko-Luterański w Ameryce (87,7 tys.). Inne większe grupy (20 tys.<), obejmowały: bezdenominacyjne zbory, baptystów, różne kościoły kalwińskie, zielonoświątkowców, mormonów, campbellitów i uświęceniowców[12]. Uczelnie
System politycznyJest jedynym stanem, gdzie legislatura stanowa jest jednoizbowa (stanowy Senat został zlikwidowany w 1934 r.). Do maja 2009 roku był jedynym z 38 stanów, gdzie karę śmierci wykonywano nie poprzez śmiertelny zastrzyk, a krzesło elektryczne. Władzę ustawodawczą sprawuje Legislatura Nebraski, licząca 49 członków wybieranych na cztery lata, przy czym co dwa lata odnawiana jest połowa składu. Na czele władzy wykonawczej stoi gubernator, pochodzący z przeprowadzanych co cztery lata wyborów bezpośrednich. TransportTransport kolejowyNebraska ma bogatą historię kolejnictwa. Union Pacific Railroad, z siedzibą w Omaha, została zarejestrowana 1 lipca 1862 roku, przy uchwalaniu Pacific Railway Act. Linie kolejowe w Nebrasce: Linie towarowe:
Linie pasażerskie:
Transport drogowyAutostrady międzystanowe w Nebrasce: 76, 80, 129, 180, 480 i 680. Przypisy
Information related to Nebraska |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Portal di Ensiklopedia Dunia
