Koszyczek

Koszyczek (łac. anthodium, calathidium, ang. head, capitula^[1]^[2]) – typ kwiatostanu groniastego^[3] charakterystyczny dla roślin z rodziny astrowatych Asteraceae^[4]. Cechuje się silnie skróconą i rozszerzoną osią kwiatostanu, tworzącą tzw. osadnik (dno kwiatostanowe), na którym rozwijają się, często bardzo liczne, kwiaty siedzące^[4], rzadziej liczba kwiatów jest niewielka i kwiaty rozwijają się na krótkich szypułkach^[3]. Osadnik może być spłaszczony lub wypukły^[5]. Kwiaty bywają wsparte lub nie przysadkami, które w tym wypadku nazywane są plewinkami (paleae). Dno kwiatostanowe może być nagie lub owłosione^[3]. Koszyczek otacza od dołu okrywa (involucrum) tworzona zwykle przez wiele listków^[3].

Koszyczki należą do kwiatostanów otwartych – mających teoretycznie nieograniczony wzrost ze względu na zachowujący aktywność merystem wierzchołkowy na szczycie osi, tj. w tym wypadku w środkowej części koszyczka^[6]. W efekcie w koszyczkach starsze kwiaty znajdują się zawsze na zewnątrz, a najmłodsze w środku koszyczka^[3]^[4].

Kwiaty w koszyczku mogą być homogamiczne – jednakowe i obupłciowe, lub heterogamiczne i wówczas tylko z kwiatami jednopłciowymi (zwykle z kwiatami obu płci, rzadziej z kwiatami tylko jednej płci) albo z kwiatami jednopłciowymi i obupłciowymi^[3], a czasem z kwiatami płonnymi i obupłciowymi^[4]. Często kwiaty brzeżne w koszyczku mają odmienne korony od tych w jego wnętrzu. Zwykle wówczas kwiaty języczkowate są na zewnątrz, a rurkowate wewnątrz koszyczka. Są też koszyczki ze wszystkimi kwiatami rurkowatymi lub z samymi kwiatami języczkowatymi^[4]. Kielich kwiatów w koszyczkach wykształca się jako puch kielichowy (pappus) mający postać błoniastego rąbka, łusek, ostek lub włosków^[3].

Koszyczki mogą tworzyć się pojedynczo na pędach, albo może być ich wiele i tworzą wówczas złożone kwiatostany wierzchotkowe, groniaste, kłosokształtne, w formie podbaldachów^[1]. Bywa też, że koszyczki, zwykle o zredukowanej liczbie kwiatów, skupiają się tworząc koszyczki lub główki złożone (np. w plemieniu Gnaphalieae)^[2].

Występują kwiatostany opisywane jako przejściowe między koszyczkami i główkami – takie występują m.in. w rodzajach driakiew Scabiosa i świerzbnica Knautia^[7].

W niektórych klasyfikacjach typów kwiatostanów koszyczki są łączone razem z główkami i tak bywa zwłaszcza w terminologii anglojęzycznej (oba typy określane są mianem capitulum)^[8]^[9]^[2].

Przypisy

↑ ^a ^b Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 601. ISBN 978-1-842466346.
↑ ^a ^b ^c K.K. Kubitzki K.K. (red.), The Families and Genera of Vascular Plants. Vol. VIII. Flowering Plants. Eudicots: Asterales, Berlin, Heidelberg, New York: Springer-Verlag, 2007, s. 64, ISBN 978-3-540-31050-1 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g BogumiłB. Pawłowski BogumiłB., Rodzina: Compositae, Złożone, [w:] BogumiłB. Pawłowski, AdamA. Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 101-1002 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e J. Szwejkowska, J. Szwejkowski: Botanika. Tom I. Morfologia. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2005, s. 292. ISBN 83-01-13946-3.
↑ E.E. Strasburger E.E. i inni, Botanika, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1972, s. 930 .
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2004, s. 18. ISBN 83-01-14342-8.
↑ ZbigniewZ. Podbielkowski ZbigniewZ., MariaM. Podbielkowska MariaM., Przystosowania roślin do środowiska, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1992, s. 444-446, ISBN 978-83-02-04299-7 .
↑ MichaelM. Allaby MichaelM., A dictionary of plant sciences, wyd. Revised ed, Oxford: Oxford University Press, 2006, s. 77, ISBN 978-0-19-860891-2 .
↑ Adrian D.A.D. Bell Adrian D.A.D., AlanA. Bryan AlanA., Plant form: an illustrated guide to flowering plant morphology, wyd. New ed., [reprint.], Portland, Or.: Timber Press, 2011, s. 172-173, ISBN 978-0-88192-850-1 .

[christenhusz-1] Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 601. ISBN 978-1-842466346.

[kubitzki-2] K.K. Kubitzki K.K. (red.), The Families and Genera of Vascular Plants. Vol. VIII. Flowering Plants. Eudicots: Asterales, Berlin, Heidelberg, New York: Springer-Verlag, 2007, s. 64, ISBN 978-3-540-31050-1 .

[pawlowski-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g BogumiłB. Pawłowski BogumiłB., Rodzina: Compositae, Złożone, [w:] BogumiłB. Pawłowski, AdamA. Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 101-1002 .

[szwey-4] J. Szwejkowska, J. Szwejkowski: Botanika. Tom I. Morfologia. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2005, s. 292. ISBN 83-01-13946-3.

[strasburger-5] E.E. Strasburger E.E. i inni, Botanika, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1972, s. 930 .

[klucz-6] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2004, s. 18. ISBN 83-01-14342-8.

[podbiel-7] ZbigniewZ. Podbielkowski ZbigniewZ., MariaM. Podbielkowska MariaM., Przystosowania roślin do środowiska, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1992, s. 444-446, ISBN 978-83-02-04299-7 .

[8] MichaelM. Allaby MichaelM., A dictionary of plant sciences, wyd. Revised ed, Oxford: Oxford University Press, 2006, s. 77, ISBN 978-0-19-860891-2 .

[9] Adrian D.A.D. Bell Adrian D.A.D., AlanA. Bryan AlanA., Plant form: an illustrated guide to flowering plant morphology, wyd. New ed., [reprint.], Portland, Or.: Timber Press, 2011, s. 172-173, ISBN 978-0-88192-850-1 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Koszyczek

Przypisy

Information related to Koszyczek

Portal di Ensiklopedia Dunia