Joseph Roth

Moses Joseph Roth

Joseph Roth w 1926 roku
Imię i nazwisko	Moses Joseph Roth
Data i miejsce urodzenia	2 września 1894 Brody k. Lwowa
Data i miejsce śmierci	27 maja 1939 Paryż
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Joseph Roth, właśc. Moses Joseph Roth (ur. 2 września 1894 w Brodach, zm. 27 maja 1939 w Paryżu) – austriacki pisarz i dziennikarz żydowskiego pochodzenia.

Kształcił się w C. K. Gimnazjum im. Rudolfa w Brodach, w którym w 1913 roku zdał egzamin dojrzałości^[1]. Studiował filozofię i germanistykę we Lwowie i Wiedniu. Uczestniczył jako ochotnik w I wojnie światowej. Roth pracował głównie dla wiedeńskich i berlińskich gazet. W latach dwudziestych był najlepiej opłacanym dziennikarzem w Berlinie. Z początku zafascynowany był komunizmem, szybko zmienił poglądy polityczne, jeżdżąc do Rosji jako dziennikarz. Roth był monarchistą i wielkim zwolennikiem Cesarstwa Habsburgów. Znał język polski, a przyjaźń łączyła go z polskim pisarzem Józefem Wittlinem, z którym studiował na Uniwersytecie Wiedeńskim. W 1924 roku ze Lwowa pisał o pogromie dokonanym na Żydach przez Polaków^[2].

W 1922 roku poślubił Friederike Reichler, która wkrótce zapadła na schizofrenię. To doprowadziło Rotha do alkoholizmu i tarapatów finansowych. Żona pisarza leczyła się kilka lat w sanatorium. Zginęła później z rąk nazistów.

W latach 1936–1938 Roth związany był z niemiecką pisarką Irmgard Keun. Odbyli liczne podróże, m.in. do Paryża, Wilna, Warszawy, Wiednia, Salzburga, Brukseli i Amsterdamu.

Zmarł w maju 1939 roku na zapalenie płuc, którego przebieg eskalował w związku z nadużywaniem alkoholu^[3]. Został pochowany w Paryżu (Cimetière parisien de Thiais).

Joseph Roth jest autorem trzynastu powieści, ośmiu tomów opowiadań, esejów i artykułów prasowych. W konwencji realizmu psychologicznego (kontynuacja francuskich i rosyjskich prozaików dziewiętnastowiecznych) ironicznie, ale i z melancholią, przedstawiał znane sobie z czasów dzieciństwa środowisko żydowskie wschodniej Galicji na historycznym tle schyłku i upadku monarchii austro-węgierskiej. Krytycy dostrzegają w jego twórczości mitologizację Habsburgów.

Dzieła (wybór):

• Hotel Savoy (1924)
• Ucieczka bez kresu (1927)
• Zipper i jego ojciec (1928)
• Z prawa i z lewa (1929)
• Hiob (1930)
• Marsz Radetzky’ego (1932)
• Tarabas (1934)
• Popiersie cesarza (1934)
• Sto dni (1935)
• Spowiedź mordercy. Opowiedziana w jedną noc (1936)
• Fałszywa waga (1937)
• Krypta Kapucynów (1938)
• Historia tysiąca i drugiej nocy (1938)
• Legenda o świętym pijaku i inne opowiadania (1939)

• Mały słownik pisarzy niemieckich, austriackich i szwajcarskich, pod red. J. Chodery, M. Urbanowicza ; [aut. haseł: E. Bielicka i inni], Wiedza Powszechna, Warszawa 1973.
• Samotny wizjoner. Joseph Roth we wspomnieniach przyjaciół, esejach krytycznych i artykułach prasowych, pod red. E. Jogałły, przekł. z jęz. niem. P. Krzak, Wydawnictwo Austeria, Kraków-Budapeszt 2013, ISBN 978-83-7866-148-1.

• Biografia pisarza. kirjasto.sci.fi. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-13)]. (ang.).
• Utwory Josepha Rotha w serwisie Wolne Lektury
• Joseph Roth – dzieła w bibliotece Polona