Murillo Berroia

Murillo Berroia
	Nafarroa Garaia, Euskal Herria
	Herriko enparantza
Kokapena
Herrialdea	Nafarroa Garaia
Eskualdea	Pirinioaurrea
Udalerria	Erromantzatua
Administrazioa
Mota	leku
Izen ofiziala	Murillo-Berroya
Posta kodea	31454
Herritarra	murilloar, mureluar
Geografia
Koordenatuak	42°42′10″N 1°15′42″W / 42.70277778°N 1.26172197°W
Garaiera	490 metro
Distantzia	47,3 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria	8 (2023)

Artikulu hau Erromantzatuko lekuari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Murillo (argipena)».

Murillo Berroia^[1]^[a] edo Murelu Berroia^[b] Erromantzatua ibarreko leku bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Pirinioaurrea eskualdean.

2023 urtean 8 biztanle zituen.

Bertako biztanleak murilloarrak edo mureluarrak dira.

Izena

Murillo Berroia edo Murelu Berroia toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:^[2]

Murelo de Super Lomberre (1125)
Muro (1270)
Murillo cabe Berroya (1280)
Murieyllo (1330)
Murieillo (1366)
Murillo (1534)
Murillo Berroya (1587)
Murillo de Berroya (1829)
Murillo Berroia (1989)
Murelu Berroia (1989)

Geografia

Murillo Berroia Erromantzatua ibarran dago.

Inguru naturala eta kokapena

Erromantzatua Zangozako merindadeko udalerria da eta Nafarroako hiriburutik 46 kilometrora dago. Udaletxea Domeñun dago. Erliebe handiko ibarra da. Mendebaldeko tarteak lautada bat osatzen du, Longida, Urraulbeiti eta Urraulgoiti ibarretatik jarraitzen duena, nahiz eta azken kasu horretan Ugarrongo arroilak eten egiten duen.

Klima

Erromantzatuko klima azpimediterraneoa da, eta urteko batez besteko tenperatura 12,5 °C ingurukoa da. Urteroko egun euritsuak 100 inguru dira, eta jausitako prezipitazioa 850mm-koa.

Basoa nahiko urria da, eta zuhaitz gehienak pinuak dira, Austriatik birlandaturiko zuhaitzak. Horrez gain, ameztiak eta zumeak ageri dira ibarreko gunerik lehor eta eguzkitsuenetan.

Estazio meteorologikoak

Erromantzatuan ez dago estazio meteorologikorik. Hala ere, Urraulbeiti pareko udalerrian, estazio bat dagoen Artieda kontzejuan, itsasoaren mailatik 456 metrora, Nafarroako Gobernuak 1954an jarritako estazio meteorologikoa dago.^[3]

Datu klimatikoak (Artieda, 1891-2020)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	17.0	21.5	27.0	29.5	36.0	39.0	42.0	40.0	38.0	30.0	21.0	18.0	42.0
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	8.9	10.4	14.3	16.6	20.6	26.4	29.4	28.6	24.1	18.9	12.3	8.9	18.3
Batez besteko tenperatura (ºC)	4.8	5.5	8.4	10.5	14.3	19.1	21.6	21.3	17.4	13.4	8.1	4.9	12.4
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	0.6	0.5	2.4	4.4	8.0	11.8	13.9	14.1	10.7	7.9	3.9	0.9	6.6
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-8.0	-12.0	-12.0	-4.0	0.0	0.0	6.0	6.0	0.0	-2.0	-9.0	-13.0	-13.0
Batez besteko prezipitazioa (mm)	57.6	54.0	56.1	68.5	61.8	40.6	32.9	34.1	50.9	71.9	72.5	74.4	675.3
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm)	32.0	34.0	35.5	47.0	39.5	37.0	44.5	46.0	71.0	82.0	31.5	48.5	82.0
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm)	10.0	9.4	9.2	11.7	12.0	6.8	4.9	5.2	7.0	10.4	11.9	12.2	110.4
Elur egunak (≥ 1 mm)	1.6	1.5	1.2	0.3	0.1	0.0	0.0	0.0	0.0	0.0	0.3	1.1	6.1
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua^[4]

Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Aukeratu beheko zatian urte-tarte bat, urte horiek goian xehetasun handiagoz ikusteko.

Ikusi edo aldatu datu gordinak.

Historia

Herriaren ipar-mendebaldean, Burdin Aroko herri gotortuaren arrastoak daude^[5].

Errege-erreginen jaurerriko hiribildu zaharra, 1280an 2 soldatako urteko bularra zor zuena, gehi 3 gaileta eta erdi ardo eta kahitze eta erdi gari. Leireko monasterioak hainbat lursail izan zituen XI. mendearen azken laurdenetik. Erdi Aroan Urraul ibarraren zati zen.

1835-1845eko udal-erreformetara arte, ibarreko diputatuek eta tokiko errejidoreek gobernatu zuten, txandaka izendatzen baitziren etxeen artean (hamar ziren 1847an). Azken data horretan, mila errealeko eskola zuen, eta parrokia-eliza zaintzen zuen onuraduna herritarrek aurkezten zuten. Irin-errota batek funtzionatzen zuen.

Demografia

2023 urteko erroldaren arabera 8 biztanle zituen Murillo Berroiak.^[6]

2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020
9	9	9	7	7	6	8	7	7	7	4	4	3	5	4	3	3	3	3	3	3

Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Kultura

Euskara

Luis Luziano Bonapartek, 1869an, Erromantzatua ez-euskal-eremuan sailkatu zen, non euskarak hain atzerakada handia izan duen, non bertako hiztunik apenas geratzen den.^[7]

Koldo Zuazok, 2010ean, Erromantzatua ez-euskal-eremuan sailkatu zen.^[8]

Izenak adierazten duen bezala, eremu honetan Nafar erromantzea izan da tradizioz hitz egiten den hizkuntza, duela gutxi gaztelaniak ordezkatu duena.

Jaiak

San Bizenteko jaiak, irailaren lehengo asteburuan

Ondasun nabarmenak

San Bizente eliza, XIII. mendeko kristiau eliza, gotiko estiloan.

Oharrak

↑ /muríʎo beró.ia/ ahoskatua (laguntza)
↑ /murélu beró.ia/ ahoskatua (laguntza)

Erreferentziak

↑ Euskaltzaindia: Euskal Onomastikaren Datutegia.
↑ «Murelu Berroia - Lekuak - EODA» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2021-08-30).
↑ «Estazioko datuak - Meteo Navarra» meteoeu.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-12-24).
↑ Artiedako estazioko balio klimatologikoak. Nafarroako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2020-08-24).
↑ Armendáriz Martija, Javier. (2008). De aldeas a ciudades: el poblamiento durante el primer milenio a. C. en Navarra. Gobierno de Navarra, Departamento de Cultura y Turismo, Institución Príncipe de Viana ISBN 978-84-235-3101-1. PMC 317588231. (Noiz kontsultatua: 2024-04-23).
↑ «Murillo Berroia» www.ine.es (Espainiako Estatistika Institutua) (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).
↑ Luis Luziano Bonaparte. Carte des Sept Provinces Basques, montrant la delimitation actuelle de l´euscara, et ses divisions en dialectes, sous-dialectes et varietés, 1863.
↑ Koldo Zuazo. El euskera y sus dialectos. Alberdania, 2010.

Ikus, gainera

Kanpo estekak

Datuak: Q12263910
Multimedia: Murillo-Berroya / Q12263910

[2] /muríʎo beró.ia/ ahoskatua (laguntza)

[3] /murélu beró.ia/ ahoskatua (laguntza)

[1] Euskaltzaindia: Euskal Onomastikaren Datutegia.

[4] «Murelu Berroia - Lekuak - EODA» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2021-08-30).

[5] «Estazioko datuak - Meteo Navarra» meteoeu.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-12-24).

[6] Artiedako estazioko balio klimatologikoak. Nafarroako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2020-08-24).

[7] Armendáriz Martija, Javier. (2008). De aldeas a ciudades: el poblamiento durante el primer milenio a. C. en Navarra. Gobierno de Navarra, Departamento de Cultura y Turismo, Institución Príncipe de Viana ISBN 978-84-235-3101-1. PMC 317588231. (Noiz kontsultatua: 2024-04-23).

[8] «Murillo Berroia» www.ine.es (Espainiako Estatistika Institutua) (Noiz kontsultatua: 2021-08-31).

[9] Luis Luziano Bonaparte. Carte des Sept Provinces Basques, montrant la delimitation actuelle de l´euscara, et ses divisions en dialectes, sous-dialectes et varietés, 1863.

[10] Koldo Zuazo. El euskera y sus dialectos. Alberdania, 2010.

[1]

[a]

[b]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]