Bisigu ahogorri

Bisigu ahogorri
	Irudi gehiago
Iraute egoera
	; Arrisku txikia (IUCN 3.1)
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Animalia
Filuma	Chordata
Klasea	Actinopteri
Ordena	Beryciformes
Familia	Berycidae
Generoa	Beryx
Espeziea	Beryx decadactylus; (Cuvier, 1829)

Bisigu erregina (Beryx decadactylus; Cuvier, 1829) Berycidae familiako ur gaziko arraina da ^{[Euskal Herriko Arrainen Gida 1]}, ekialdeko Ozeano Barean izan ezik gainontzeko mundu osoko ur epel eta tropikaletan bizi dena^[1].

Euskal izendegia

Bisigu erregina izendatzeko modu ezberdinak daude Euskal Herriko herri ezberdinetan^{[Euskal Herriko Arrainen Gida 1]}:

Izena	Erabilera-eremua (udalerria)
bisigu ahogorri
bisigu(en) errege^[2]	Donostia
errege^[3]^[4]^[5]	Bermeo, Mundaka
erregin
itsasoko erregin^[5]	Elantxobe
papardo(en) errege^[5]	Lekeitio, Ondarroa
papardo gorri^[4]^{[ArgitaratuGabe 1]}	Santurtzi, Bermeo, Mundaka, Elantxobe, Ondarroa

Ezaugarriak

Ezaugarri fisikoak

Bisigu erregina arrain ertain-txikia da. Gorputz altu, obalatu eta zapal xamarra du, kolore gorri dizdiratsuarekin. Helduek 25-40 zm inguru neurtzen dute^[6]^[7]. Buru handia dute, luzera osoaren heren bat hartzen duena, begi oso handiekin. Behe-baraila ere irtena du, goiko ezpaina baino kanporago irteten dena. Aleta dortsal bakarra du, gorputzaren erdialdean kokatua. Aleta kaudala mehea eta luzea da, lobulo oso bereiztuekin. Aipatu aleta hauek guztiak kolore arrosa ere hartu dezakete, urteko sasoiaren eta arrainaren adinaren arabera^[6].

Nahastu daitezken espezieak^{[Euskal Herriko Arrainen Gida 1]}:
Bisigu arrunta (Pagellus bogaraveo): Nahasmen hau izendapenetik dator, arrainaren itxuratik baino gehiago; izan ere, bisigu erreginak kolorazio gorriska du, tamaina txikiagoa eta begi erlatiboki askoz handiagoekin.

Nutrizio-ezaugarriak

Oso arrain preziatua da gastronomian, bere haragi zuri eta finari esker, eta baita itsaski-zaporearekiko duen hurbiltasunagatik^[8]. Bisigu erreginak balio nutrizional handia dauka, eta duen gantz kantitate altuagatik (zati jangarriaren %5), arrain urdina da. Mineral nagusien artean potasioa, iodoa, selenioa eta fosforoa dira garrantzitsuenak^[6].

Kontsumo-garaia

Bisigu erregina urte osoan zehar arrantzatzen da^{[Euskal Herriko Arrainen Gida 1]}.

Ekologia

Bisigu erregina arrain bentopelagikoa da, sakonera handiko uretan bizi ohi dena, 180 eta 800 m arteko uretan egon daitekelarik, bereziki plataforma kontinentalaren amaieran, hots, ezponda kontinentalaren inguruan^[6]. Mundu osoko ozeanotan aurkitu daiteke, hala nola hegoaldeko Ozeano Barean, Indikoan, Atlantikoan (Afrikako mendebaldeko kostalde osoa, Madeira, Iberiar penintsula, Europako kostalde osoa, Norvegiaraino) eta Mediterraneoan^[6]^[7].

Arrain helduak normalean itsas hondotik gertu elikatzen dira, bertako zefalopodo eta krustazeoez; gazteak ordea, ur zutabean aurkitzen den zooplanktona iragaziz elikatzen dira^[6]^[9].

Bisigu erreginaren arrantza Euskal Herrian

Euskal Herriko kostaldean bisigu erreginaren harrapaketa handiak ez dira oso ohikoak, ez behintzat artisau-arrantzaleek porturatzen dituztenean, hondoko tretzaz harrapatu ondoren^{[Euskal Herriko Arrainen Gida 1]}. Arraste-arrantzak, halaber, harrapaketa handiak egin ditzake.

Bitxikeriak

Arrain honen haragiak itsaski zaporea gogorarazten omen duela dioenik ere bada. Edozein kasutan, eta askorentzat hain ezaguna ez bada ere, oso arrain preziatua da gastronomian, eta bisigu arrunta baino garestiago ere saldu daiteke arraindegietan^{[Euskal Herriko Arrainen Gida 1]}.

Erreferentziak

↑ Maul, G.E., 1990. "Berycidae". 626. orr. J.C. Quero, J.C. Hureau, C. Karrer, A. Post & L. Saldanha Check-list of the fishes of the eastern tropical Atlantic (CLOFETA). JNICT, Lisboa; SEI, Paris; UNESCO, Paris. 2. Lib.
↑ Aranzadi Unamuno, T. (1933) Nombres de peces en Euskera. Don Fernando de Buen; Boletín de la Sociedad Española de Historia Natural. Revista Internacional de los Estudios Vascos (24), 386-397
↑ Eneko Barrutia Etxebarria (2000) ‘Arrainen izenak mendebaldean’ in ‘Mendebaldeko berbetearen formalizazinoa’. Mendebalde Euskal Kultur Elkartea; Bilbo.
↑ ^a ^b Barrutia, Eneko. (2003). «Arrainen izenak Bizkaian XX. mendean» (pdf) Zainak (Donostia: Eusko Ikaskuntza) (25) ISBN 8484198790. ISSN 1137-439X. Bibcode: 1137-439X.
↑ ^a ^b ^c Barrutia, Eneko. (2019-02-24). «arrantzalien fonotekie: Bizkaiko arrantzaleen hiztegia A» arrantzalien fonotekie (Noiz kontsultatua: 2023-01-03).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f https://www.mapa.gob.es/es/ministerio/servicios/informacion/0039Palometa-roja_tcm30-102552.pdf
↑ ^a ^b «Beryx decadactylus, Alfonsino : fisheries» www.fishbase.se (Noiz kontsultatua: 2023-01-03).
↑ (Gaztelaniaz) «Virrey / Palometa Roja» Sal y Laurel (Noiz kontsultatua: 2023-01-03).
↑ (Ingelesez) Dürr, J; González, J. A. (2002-02-01). «Feeding habits of Beryx splendens and Beryx decadactylus (Berycidae) off the Canary Islands» Fisheries Research 54 (3): 363–374. doi:10.1016/S0165-7836(01)00269-7. ISSN 0165-7836. (Noiz kontsultatua: 2023-01-03).

Argitaratu gabeko erreferentziak

↑ Ondarroako 'Kalare Deuna' Arrantzaleen Kofradiako hiztegia (2020)

Euskal Herriko Arrainen Gida

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f https://arrainak.eus/arrainak/erregina

Kanpo estekak

Datuak: Q182807
Multimedia: Beryx decadactylus / Q182807
Espezieak: Beryx decadactylus

[2] Maul, G.E., 1990. "Berycidae". 626. orr. J.C. Quero, J.C. Hureau, C. Karrer, A. Post & L. Saldanha Check-list of the fishes of the eastern tropical Atlantic (CLOFETA). JNICT, Lisboa; SEI, Paris; UNESCO, Paris. 2. Lib.

[3] Aranzadi Unamuno, T. (1933) Nombres de peces en Euskera. Don Fernando de Buen; Boletín de la Sociedad Española de Historia Natural. Revista Internacional de los Estudios Vascos (24), 386-397

[4] Eneko Barrutia Etxebarria (2000) ‘Arrainen izenak mendebaldean’ in ‘Mendebaldeko berbetearen formalizazinoa’. Mendebalde Euskal Kultur Elkartea; Bilbo.

[:3-5] Barrutia, Eneko. (2003). «Arrainen izenak Bizkaian XX. mendean» (pdf) Zainak (Donostia: Eusko Ikaskuntza) (25) ISBN 8484198790. ISSN 1137-439X. Bibcode: 1137-439X.

[:0-6] Barrutia, Eneko. (2019-02-24). «arrantzalien fonotekie: Bizkaiko arrantzaleen hiztegia A» arrantzalien fonotekie (Noiz kontsultatua: 2023-01-03).

[:1-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f https://www.mapa.gob.es/es/ministerio/servicios/informacion/0039Palometa-roja_tcm30-102552.pdf

[:2-9] «Beryx decadactylus, Alfonsino : fisheries» www.fishbase.se (Noiz kontsultatua: 2023-01-03).

[10] (Gaztelaniaz) «Virrey / Palometa Roja» Sal y Laurel (Noiz kontsultatua: 2023-01-03).

[11] (Ingelesez) Dürr, J; González, J. A. (2002-02-01). «Feeding habits of Beryx splendens and Beryx decadactylus (Berycidae) off the Canary Islands» Fisheries Research 54 (3): 363–374. doi:10.1016/S0165-7836(01)00269-7. ISSN 0165-7836. (Noiz kontsultatua: 2023-01-03).

[7] Ondarroako 'Kalare Deuna' Arrantzaleen Kofradiako hiztegia (2020)

[:0-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f https://arrainak.eus/arrainak/erregina

[Euskal Herriko Arrainen Gida 1]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[ArgitaratuGabe 1]

[6]

[7]

[8]

[9]