Jac y do Corvus monedula
Statws cadwraeth
Pryder lleiaf  (IUCN 3.1)
Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas:	Animalia
Ffylwm:	Chordata
Dosbarth:	Aves
Urdd:	Passeriformes
Teulu:	Corvidae
Genws:	Coloeus[*]
Rhywogaeth:	Coloeus monedula
Enw deuenwol
Coloeus monedula
Dosbarthiad y rhywogaeth

Aderyn a rhywogaeth o adar yw Jac y do (sy'n enw gwrywaidd; enw lluosog: jac dos) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol Coloeus monedula; yr enw Saesneg arno yw Jackdaw. Mae'n perthyn i deulu'r Brain (Lladin: Corvidae) sydd yn urdd y Passeriformes.^[1]

Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn C. monedula, sef enw'r rhywogaeth.^[2]

Gellir adnabod y Jac-y-do yn weddol hawdd. Mae'n un o'r lleiaf o deulu'r brain, 34–39 cm o hyd. Du yw'r rhan fwyaf o'r plu, ond mae'r bochau a'r gwddf yn llwyd golau. Yn wahanol i'r rhan fwyaf o deulu'r brain, mae'r llygaid yn wyn. Fel rheol maent yn casglu at ei gilydd yn heidiau, weithiau gannoedd gyda'i gilydd.

Maent yn hoffi cymysgedd o goed a thir agored, ac fel rheol maent yn bwydo ar lawr gan gymeryd unrhyw bryfed neu anifeiliaid bychain eraill, a hefyd hadau a grawn. Maent yn aml yn nythu ar glogwyni, weithiau nifer fawr gyda'i gilydd, ond adeiledir nythod mewn coed neu hen adeiladau hefyd, ac ambell dro mewn corn simddai. Dodwir 4-5 o wyau.

Mae'r Jac-y-do yn aderyn cyffredin ac adnabyddus yng Nghymru.

Mae'r jac y do yn perthyn i deulu'r Brain (Lladin: Corvidae). Dyma rai o aelodau eraill y teulu:

Rhestr Wicidata:

rhywogaeth	enw tacson	delwedd
Q28872863	Cyanocorax morio
Brân goesgoch Alpaidd	Pyrrhocorax graculus
Chwibanwr mangrof	Pachycephala cinerea
Malwr cnau	Nucifraga caryocatactes
Piod-sgrech yddfwen	Cyanocorax formosus
Pioden las Fformosa	Urocissa caerulea
Sgrech lwyd	Perisoreus canadensis
Sgrech-bioden gynffon-raced	Crypsirina temia

• Rhestr Goch yr IUCN

Safonwyd yr enw Jac y do gan un o brosiectau . Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.