Brenhinllys

Enghraifft o:	tacson
Math	perlysieuyn, plant as food, planhigyn defnyddiol, planhigyn unflwydd
Safle tacson	rhywogaeth
Rhiant dacson	Ocimum
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Brenhinllys
Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas:	Plantae
Ddim wedi'i restru:	Angiosbermau
Ddim wedi'i restru:	Ewdicotau
Ddim wedi'i restru:	Asteridau
Urdd:	Lamiales
Teulu:	Lamiaceae
Genws:	Ocimum
Rhywogaeth:	O. basilicum
Enw deuenwol
Ocimum basilicum L.

Perlysieuyn yw Brenhinllys (neu ar lafar ac yn Saesneg: Basil; Lladin: Ocimum basilicum) a ddefnyddir i roi blas ar fwyd, ac sy'n un o deulu mawr y mintys, sy'n ffynnu drwy dde-ddwyrain Asia, Thailand, Fietnam yn ogystal ag Iran ac India lle mae wedi cael ei gynaeafu ers 5,000 o flynyddoedd. Mae'r brenhinllys pêr ('Sweet basil') yn wahanol ac yn cael ei ddefnyddio mewn ceginau yn yr Eidal a gweddill Ewrop.

Tarddiad y gair 'Basil' yw'r Roeg βασιλεύς (basileus) sy'n golygu 'Brenin'; a gwelir y cysylltiad Cymraeg ar unwaith.

(Sa: Companion plant) Mae'r Brenhinllys yn cael ei blannu'n aml nid yn unig i'w fwyta ond fel planhigyn cynorthwyol sy'n cael ei blannu gyda phlanhigion Tomato^[1] gan ei fod yn wych am gadw'r pry gwyn draw.^[2]

Caiff brenhinllys ei ddefnyddio gan rai i drin cramp yn y cyllau, taflu i fyny, rhwymedd, gordyndra a chur pen.^[3]

Ceir llu o anhwylderau sy'n cael eu trin gan frenhinllys ac yn eu plith y mae: blinder meddwl, asma a chlefyd y siwgr. gan ei fod yn wych am gadw'r pry gwyn draw.^[2]

• Meddygon Myddfai
• Llysiau rhinweddol
• Rhestr o afiechydon a phlanhigion gyda rhinweddau meddygol

Eginyn erthygl sydd uchod am blanhigyn. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato