Tiếng Miến Điện

Tiếng Miến Điện
Tiếng Miến Điện
Tiếng Myanmar
မြန်မာစာ (tiếng Miến viết); မြန်မာစာစကား (tiếng Miến nói)
Phát âm	[mjəmàzà] ; [mjəmà zəɡá]
Sử dụng tại	Myanmar, Bangladesh (Chittagong Hill Tracts)
Tổng số người nói	33,2 triệu; Ngôn ngữ thứ hai: 10 triệu (không có ngày tháng chính xác)
Dân tộc	Người Miến
Phân loại	Hán-Tạng Nhánh Lô Lô-Miến Nhánh Miến Tiếng Miến Điện; ; ;
Ngôn ngữ tiền thân	Tiếng Miến Cổ Tiếng Miến Trung đại Tiếng Miến Điện; ;
Hệ chữ viết	Chữ Miến; Braille Miến
Địa vị chính thức
Ngôn ngữ chính thức tại	Myanmar ASEAN Bangladesh
Ngôn ngữ thiểu số được công nhận tại	Bangladesh được nói ở Rangamati, Bandarban, Khagrachari, Cox's Bazar & Patuakhali
Quy định bởi	Ủy ban ngôn ngữ Myanmar
Mã ngôn ngữ
ISO 639-1	my
	bur (B); mya (T)
ISO 639-3	tùy trường hợp:; int – Intha; tvn – các phương ngữ Tavoyan; tco – các phưong ngữ Taungyo; rki – tiếng Rakhine ("Rakhine"); rmz – Marma ("မရမာ")
Glottolog	nucl1310
Linguasphere	77-AAA-a
	Bài viết này có chứa ký tự ngữ âm IPA. Nếu không thích hợp hỗ trợ dựng hình, bạn có thể sẽ nhìn thấy dấu chấm hỏi, hộp, hoặc ký hiệu khác thay vì kí tự Unicode. Để biết hướng dẫn giới thiệu về các ký hiệu IPA, xem Trợ giúp:IPA.

Tiếng Miến Điện, hay tiếng Miến (tên tiếng Miến Điện: မြန်မာဘာသာ, MLCTS: myanma bhasa, IPA: [mjəmà bàðà]), còn gọi là tiếng Myanmar, là ngôn ngữ chính thức của Myanmar. Dù Hiến pháp Myanmar cho rằng tên tiếng Anh chính thức của ngôn ngữ này là "Myanmar language",^[3] đa phần người nói tiếng Anh gọi tiếng Miến là "Burmese". Tính tới năm 2007, đây là ngôn ngữ thứ nhất của 34 triệu người, chủ yếu gồm người Miến và các dân tộc liên quan, và là ngôn ngữ thứ hai của 10 triệu người, gồm các dân tộc thiểu số khác ở Myanmar.

Tiếng Miến Điện là một ngôn ngữ thanh điệu,^[4] chủ yếu gồm các từ đơn âm tiết và có tính phân tích, với cấu trúc chủ–tân–động (SOV). Đây là một thành viên của nhóm ngôn ngữ Lô Lô-Miến thuộc ngữ hệ Hán-Tạng. Hệ chữ Miến, xuất phát từ hệ chữ Brāhmī, là hệ chữ viết được dùng để viết ngôn ngữ này.

Phân loại

Tiếng Miến thuộc nhóm ngôn ngữ Miến của ngữ hệ Hán-Tạng. Tiếng Miến là ngôn ngữ phi Hán có đông người nói nhất hệ Hán-Tạng.^[5] Đây là ngôn ngữ Hán-Tạng thứ năm có chữ viết riêng, sau tiếng Hán, tiếng Pyu, tiếng Tạng và tiếng Tangut.^[5]

Phương ngữ

Đa số người nói tiếng Miến sống ở vùng thung lũng sông Irrawaddy dùng một số phương ngữ tương tự nhau, còn những phương ngữ khác biệt hơn hiện diện ở vùng sâu vùng xa của đất nước. Điển hình cho những ngôn ngữ "lệch chuẩn" nhất là:

Vùng Tanintharyi: Mergui (Myeik, Beik), Tavoyan (Dawei), và Palaw
Vùng Magway: Yaw
Bang Shan: Intha, Taungyo và Danu

Arakan (Rakhine) ở bang Rakhine và Marma ở Bangladesh thì tuỳ theo quan điểm mà được xem là phương ngữ tiếng Miến hay ngôn ngữ riêng.

Xem thêm

Tham khảo

^ Burmese tại Ethnologue (ấn bản 15, 2005)
^ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Burmese”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
^ Constitution of the Republic of the Union of Myanmar (2008), Chapter XV, Provision 450
^ Chang 2003.
^ ^a ^b Bradley 1993, tr. 147.