Bitwa pod Kyzikos

III wojna Rzymu z Mitrydatesem 74–64 p.n.e.
Lokalizacja Kyzikos w Myzji (Anatolia)
Czas	74 p.n.e.
Miejsce	Kyzikos
Terytorium	Turcja
Wynik	zwycięstwo Rzymian
Strony konfliktu
Rzymianie Królestwo Pontu
Dowódcy
Lucjusz Lucyniusz Lukullus Mitrydates
Siły
nieznane nieznane
Straty
nieznane nieznane
Położenie na mapie świata miejsce bitwy
40,39984°N 27,79987°E/40,399836 27,799873

Bitwa pod Kyzikos – bitwa lądowo-morska stoczona w roku 74 p.n.e. między wojskami rzymskimi a pontyjskimi w początkowym okresie III wojny Rzymu z Mitrydatesem.

Rzymianami dowodził dowódca twierdzy Pizystrates i konsul Lukullus, wojskami pontyjskimi – władca Pontu Mitrydates VI Eupator.

Wkrótce po bitwie pod Chalkedonem Mitrydates VI Eupator obiegł wielkie miasto Kyzikos nad Propontydą. Walnie pomagała mu przy tym flota, stosując dość niezwykłe środki i metody. Równocześnie z atakiem wojsk lądowych i podsunięciem ku murom wielkich machin oblężniczych, jak opisywał to Appian, ”od strony portu dwa sprzęgnięte ze sobą pięciorzędowce dźwigały drugą wieżę, z której przy pomocy pewnej maszynerii wysuwał się pomost, ilekroć zbliżali się do murów. A kiedy już wszystko było gotowe [Mitrydates] naprzód kazał podwieźć do miasta na okrętach 3 000 jeńców z Kyzikos, którzy wyciągając ręce ku murom błagali, aby ich współobywatele oszczędzili w tym niebezpiecznym położeniu. Ale dowódca Kyzikos Pizystrates obwieścił im z murów, aby, skoro dostali się do niewoli, mężnie znieśli, cokolwiek im się przydarzy. Kiedy ta próba się nie powiodła, kazał Mitrydates podwieźć na okrętach wspomnianą machinę. Nagle wysunął się z niej pomost, po którym czterech żołnierzy wybiegło na mur. Zaskoczeni głównie nowością tego urządzenia obrońcy cofnęli się nieco, ponieważ jednak inni nie podążyli dość szybko za pierwszymi, więc nabrali otuchy i strącili w dół tych czterech, a na okręty poczęli lać płonącą smołę i zmusili je do wiosłowania ku rufie i wycofania się w tył wraz z machiną. W ten sposób odparli uderzenie od strony morza”. Załamał się również atak wojsk królewskich od strony lądu.

Tymczasem pod Kyzikos zjawił się Lukullus i Mitrydates znalazł się w krytycznej sytuacji – między wrogim miastem a wojskami rzymskimi. Lukullus odciął mu dowóz żywności, tak że w obozie władcy Pontu zaczął się głód, do którego wkrótce doszła zaraza, zbierając obfite żniwo. Armia królewska topniała z dnia na dzień.

W tej sytuacji przed zupełną klęską uratowała Mitrydatesa flota, która umożliwiła częściową ewakuację resztek wojsk, skierowanych do portu w Lampsakos. Sam Mitrydates wsiadł na okręt i początkowo udał się z częścią floty na wody Hellespontu, lecz po wielkich stratach w czasie silnej burzy, powrócił do Bitynii.

• TadeuszT. Łoposzko TadeuszT., Starożytne bitwy morskie, Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1992, s. 329, ISBN 83-215-3281-0, OCLC 749779671 .