Annemarie Schwarzenbach

Data i miejsce urodzenia	23 maja 1908 Zurych, Szwajcaria
Data i miejsce śmierci	15 listopada 1942 Sils im Engadin/Segl, Szwajcaria
Zawód, zajęcie	pisarka, fotografka, podróżniczka
Multimedia w Wikimedia Commons

Annemarie Schwarzenbach (ur. 23 maja 1908 w Zurychu, zm. 15 listopada 1942 w Sils im Engadin/Segl) – szwajcarska pisarka, dziennikarka, fotografka i podróżniczka.

Annemarie Schwarzenbach urodziła się w Bocken, dzielnicy Zurychu, w Szwajcarii. Jej ojciec, Alfred Schwarzenbach, był zamożnym przemysłowcem zajmującym się handlem i przetwórstwem jedwabiu^[1]. Matka, Renée de domo Wille, pochodząca z niemieckiej rodziny arystokratycznej, była fotografką i córką generała^[2].

Uczyła się w prywatnej szkole w Zurychu, gdzie wykładano tylko język niemiecki, historię i muzykę. Pobierała także lekcje tańca. Dołączyła do Wandervögel, ruchu miłośników przyrody. Przez krótki czas studiowała w Paryżu. W wieku 23 lat^[3] obroniła doktorat z historii na Uniwersytecie w Zurychu. Pisała na temat historii Engadyny w średniowieczu^[2]. Już na studiach rozpoczęła pracę dziennikarki, a niedługo po ich ukończeniu opublikowała swoją pierwszą nowelę – Freunde um Bernhard (Przyjaciele Bernharda)^[4].

W 1933 wydała powieść Lyrische Novelle opartą na własnych doświadczeniach^[2]. Po rozstaniu pisarka nawiązała bliski kontakt z Klausem Mannem, bratem Eriki, i zamieszkała na kilka miesięcy w rodzinnej posiadłości jego ojca, Thomasa Manna. W tym okresie Schwarzenbach nadużywała alkoholu i narkotyków^[2], a także odbywała podróże do Francji, Skandynawii, Włoch i Hiszpanii.

Po dojściu do władzy Adolfa Hitlera artystka wspierała żydowską rodzinę Mannów, finansowała także ich antyfaszystowskie czasopismo, „Die Sammlung”^[5]. Pozostawała w opozycji do własnej rodziny popierającej nazistów^[2].

Pod koniec 1933 wyruszyła na 6 miesięcy na Bliski Wschód (Turcja, Liban, Syria, Irak, Persja, gdzie wzięła udział w wykopaliskach archeologicznych). Pisała artykuły w prasie szwajcarskiej, opublikowała przewodnik dla podróżników i wiele opowiadań. W 1934 ponownie pojechała do Persji^[2]. W 1934 uczestniczyła w Kongresie Związku Pisarzy w Moskwie^[6]. W latach 1936–1937 dwukrotnie była w USA. Wyruszyła z Maine na Południe. Pisała teksty o skutkach Wielkiego Kryzysu dla robotników fabrycznych i dzierżawców rolnych. Opublikowała reportaże z krajów bałtyckich. Działała na rzecz oporu wobec nazistowskiej polityki Niemiec. Za pośrednictwem fotoreportaży i felietonów relacjonowała skutki polityki Hitlera w Czechosłowacji i w Austrii^[1]. W 1939 z Ellą Maillart ruszyła fordem od Adriatyku do Afganistanu. Wyprawę opisała w reportażach w prasie szwajcarskiej i zagranicznej^[2].

Po wybuchu II wojny światowej opuściła Europę. Przebywała m.in. w Afganistanie, Turkmenistanie, Indiach, a także w kilku krajach Afryki. W 1940 wyjechała do Nowego Jorku. Została repatriowana po kolejnej próbie samobójczej. Potem wyjechała do Konga, by przyłączyć się do Wolnych Francuzów (miała obywatelstwo francuskie i podróżowała z paszportem dyplomatycznym jako małżonka Claraca). W Kongu pisała o belgijskim i francuskim kolonializmie. Wróciła przez Maroko, potem pojechała do wiejskiego domu w Sils Maria w Engadynie^[2].

Otwarcie zadeklarowała orientację homoseksualną^[4].

W 1930 wdała się w romans z niemiecką pisarką Eriką Mann, co zaowocowało przeprowadzką do Berlina^[1].

W 1934 w Persji poznała Claude’a Achille’a Claraca, homoseksualnego francuskiego dyplomatę w Teheranie. Pobrali się w 1935. Spędzili razem tylko kilka miesięcy, bo Schwarzenbach ponownie ruszyła w podróż. Potem prawie w ogóle się nie widzieli^[1][2].

W 1942 uległa wypadkowi podczas jazdy na rowerze, który spowodował nieodwracalny uraz czaszki. Zmarła dwa miesiące później w swoim domu w Sils im Engadin/Segl^[2].

Spuściznę literacką i fotograficzną przekazano jednej z jej przyjaciółek. W 1980 trafiły do biblioteki w Bernie^[3].

W 2011 wyszedł film na jej temat^[7].

W 2015 ukazał się monograficzny numer kwartalnika literackiego „Zeszyty Literackie” (nr 131) z esejami Annemarie Schwarzenbach, jej listami do Klausa i Eriki Mannów, a także tekstami (m.in.: Ruth Landshoff-Yorck, Roberta Aldricha, Carson McCullers) omawiającymi jej twórczość i biografię^[3][8]. W 2016 ukazał się wybór jej szkiców podróżniczych Podróże przez Azję i Europę (tłum. Barbara Andrunik, Warszawa)^[9].