Γαλλικά
français και langue française
Ταξινόμηση	Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες Ιταλικές Ιταλοδυτικές Γαλατορομανικές Γαλλική
Σύστημα γραφής	λατινική γραφή
Κατάσταση
Επίσημη γλώσσα	Σχετικός κατάλογος Γαλλία  Βέλγιο  Ελβετία  Λουξεμβούργο  Μονακό  Καναδάς Μπενίν Μπουρκίνα Φάσο Μπουρούντι Καμερούν Κεντροαφρικανική Δημοκρατία Τσαντ Κομόρες Ακτή Ελεφαντοστού Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό Τζιμπουτί Ισημερινή Γουινέα Γκαμπόν Γουινέα Αϊτή Μαδαγασκάρη Μάλι Νίγηρας Δημοκρατία του Κονγκό Ρουάντα Σενεγάλη Σεϋχέλλες Τόγκο Βανουάτου
Ρυθμιστής	Γαλλική Ακαδημία (Académie française)
ISO 639-1	fr
ISO 639-2	fra και fre
ISO 639-3	fra
SIL	FRA
Περιοχές που αποτελεί κύρια γλώσσα   Περιοχές που αποτελεί επίσημη γλώσσα   Περιοχές που αποτελεί δεύτερη γλώσσα   Περιοχές που αποτελεί μειονοτική γλώσσα

Η γαλλική γλώσσα (ή φραγκική γλώσσα ) (γαλλικά, «la langue française», [la lɑ̃ɡ fʁɑ̃sɛːz]) είναι η τρίτη από τις Ρομανικές γλώσσες από άποψη αριθμού ομιλητών ως μητρική γλώσσα, μετά την ισπανική γλώσσα και την πορτογαλική γλώσσα αλλά η μόνη από τις Ρομανικές με δυναμική παρουσία και στις πέντε ηπείρους ^[1][2] και η μόνη με 600 περίπου εκατομμύρια ομιλητές ως μητρική, πρώτη ή δεύτερη γλώσσα ^[3] Είναι επίσης η δεύτερη ξένη γλώσσα διδασκαλίας ανά τον κόσμο μετά τα αγγλικά με 125 εκατομμύρια μαθητές το 2015 και 900.000 διδάσκοντες, πολύ μπροστά έναντι της τρίτης σε σειρά διδασκόμενης γλώσσας.^[4][5] Το 2018 σημείωσε την μεγαλύτερη ετήσια άνοδο με 132 εκατομμύρια μαθητές στον κόσμο.^[6]

Το 2006 ήταν η 4η ομιλούμενη γλώσσα στον κόσμο με 520 εκατομμύρια ομιλητές.^[7] Η αύξηση αυτή προέρχεται κυρίως από την καθημερινή φρενήρη πληθυσμιακή αύξηση των αφρικανικών χωρών. Το 1999 τα Γαλλικά ήταν η 11η πλέον ομιλούμενη γλώσσα στον κόσμο. Εκτιμάται ότι μέχρι το 2065 θα είναι η δεύτερη ομιλούμενη γλώσσα στον κόσμο.^[4]

Στην Ευρώπη ομιλείται από 74 εκατομμύρια γαλλόφωνους ως μητρική γλώσσα (Γαλλία 67 εκ., Βέλγιο 4,5 εκ. Ελβετία 1,5 εκ). Εκτός Ευρώπης ομιλείται από 10 εκατομμύρια στον Καναδά, 8 στην Αϊτή μαζί με τη γαλλική κρεόλ και από 160 έως 500 εκατομμύρια ομιλητές που τη χρησιμοποιούν ως δεύτερη γλώσσα αλλά και πρώτη όπως μεταξύ άλλων στο πρώην Βελγικό Κονγκό ή Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, στη Δημοκρατία του Κονγκό, στη Γουινέα, στο Τόγκο, στο Μπενίν, στην Ακτή Ελεφαντοστού, στη Δημοκρατία της Γκαμπόν και στο Καμερούν.^[8]

Είναι επίσημη γλώσσα σε διάφορες κοινότητες και οργανισμούς, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (στον ΟΗΕ είναι επίσημη γλώσσα μαζί με την Αγγλική, την Ισπανική, τη Ρωσική, την Κινεζική και την Αραβική) και η μόνη επίσημη γλώσσα για την Παγκόσμια Ταχυδρομική Ένωση^[9].

Πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο τα Γαλλικά (και τα Αγγλικά) θεωρούντο διεθνείς γλώσσες, ιδιαίτερα σε πεδία όπως η διπλωματία, lingua franca στο εμπόριο, στη ναυτιλία και στις μεταφορές. Σήμερα παραμένουν μαζί με τα αγγλικά και τα ισπανικά ως ισχυρή γλώσσα στη διπλωματία.

Η Ελλάδα ανήκει στην Παγκόσμια Οργάνωση Γαλλοφωνίας (OIF). 57 χώρες κράτη και επαρχίες ^[10] έχουν τη γαλλική ως επίσημη γλώσσα και εκεί η γαλλική μειονότητα είναι πολύ ισχυρή ^[11]. Τα Γαλλικά είναι μία από τις τρεις γλώσσες εργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και η δεύτερη ξένη γλώσσα διδασκαλίας στα σχολεία όλης της Ευρώπης μετά τα αγγλικά.^[12]

Χώρα	Ποσοστό Ομιλητών & Περιοχές που Ομιλείται η Γαλλική
Γαλλία	Η Γαλλία με τα 68 εκατομμύρια κατοίκους της είναι η δεύτερη σε πληθυσμό γαλλόφωνη χώρα στον κόσμο. Την πρωτιά στη λίστα κατέχει η Λαοκρατική Δημοκρατία του Κονγκό με πάνω από 80 εκατομμύρια κατοίκους.[13]
Βέλγιο	Στο Βέλγιο, η Γαλλική αποτελεί τη μητρική γλώσσα του 45% των Βέλγων. Η γαλλόφωνη περιοχή είναι η Βαλλονία. Το άλλο 54% μιλά ολλανδικά (γνωστά και σαν φλαμανδικά) και το 0,50% περίπου γερμανικά.[14]
Ελβετία	Τα Γαλλικά είναι μία από τις τέσσερις επίσημες γλώσσες της Ελβετίας, μαζί με τα Γερμανικά, τα Ιταλικά και τα Ρομανσικά. Αποτελεί τη μητρική γλώσσα του 20% των Ελβετών. Είναι η μόνη γλώσσα με άνοδο στο ποσοστό γλωσσομάθειας στην επικράτεια και περισσότεροι από το 50% του πληθυσμού έχουν καλή γνώση της γλώσσας τόσο στα προφορικά όσο και στο γραπτό λόγο.[15] Η Γαλλική είναι επίσημη στα Ελβετικά καντόνια Νεσατέλ, Γενεύη, Ιούρα, Βω, Φριμπούρ (μαζί με τα Γερμανικά), Βέρνη (είναι όμως η πλειοψηφία Γερμανόφωνη) και Βαλαί (μαζί με τα Γερμανικά).
Λουξεμβούργο	Στο Λουξεμβούργο το 90% των κατοίκων μιλά γαλλικά σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο και όλοι τα επίσημα λουξεμβουργιανά. Επίσης το 85% μιλά γερμανικά.[16] Τα γαλλικά είναι μητρική γλώσσα του 25% των κατοίκων ενώ τα γερμανικά μόνο του 2% των κατοίκων της χώρας. Ωστόσο τα πορτογαλικά είναι η δεύτερη μητρική γλώσσα μετά τα λουξεμβουργιανά.
Μονακό και Ανδόρρα	Το πριγκιπάτο του Μονακό έχει επίσημες γλώσσες τα επίσημα μονεγασκικά και τα γαλλικά, όπου η πλειοψηφία των κατοίκων τα ομιλεί[17], ενώ στην Ανδόρρα μιλούν κυρίως καταλανικά και ισπανικά, αλλά και η Γαλλική είναι συνεπίσημη γλώσσα [18] .
Ιταλία	Η Γαλλική, αποτελεί μειονοτική γλώσσα στην κοιλάδα της Αόστα.[19] όπου τα γαλλικά είναι το ίδιο επίσημα, στην περιοχή, όπως τα ιταλικά.
Μεγάλη Βρετανία	Επίσημη γλώσσα μαζί με τα αγγλικά στο νησί Τζέρσεϊ και στο Γκέρνσεϊ με συνολικό πληθυσμό 158.000 κατοίκους.

Εκτός από τα μεγάλα νησιά της Καραϊβικής, ομιλούνται και στη Γαλλική Γουϊάνα (υπερπόντια κτήση) και στην Αϊτή όπου εκτός από τα γαλλικά ομιλείται και μια γαλλική διάλεκτος (κρεόλ). Επίσης ομιλούνται στην Αγία Λουκία και στη Δομινίκα.

Χώρα	Ποσοστό Ομιλητών & Περιοχές που Ομιλείται η Γαλλική
Καναδάς	Στο Κεμπέκ που αποτελεί τη γαλλόφωνη επαρχία του Καναδά και το 25% περίπου του πληθυσμού της χώρας (9 εκατομμύρια γαλλόφωνοι). Αλλά και ανάμεσα στα σύνορα των Η.Π.Α και του Καναδά.[20] Επίσης ομιλείται στα βόρεια και στα ανατολικά του Νέου Μπρόνσγουικ, στη Μανιτόμπα καθώς και στα νοτιοανατολικά του Οντάριο.
Ηνωμένες Πολιτείες	Από τα 12 εκατομμύρια άτομα γαλλικής καταγωγής, 1,6 εκατομμύρια μιλούν γαλλικά στο οικογενειακό τους περιβάλλον. (Λουιζιάνα, Νιού Χάμσαϊρ, Μέιν, Βερμόντ. Στις παραπάνω πολιτείες τα γαλλικά είναι δεύτερη γλώσσα, όχι όμως στη Νέα Υόρκη). Η γαλλόφωνη κοινότητα είναι στο σύνολο των Η.Π.Α τρίτη μετά την αγγλόφωνη και την ισπανόφωνη και ακολουθούν οι Κινέζοι.[21].
Βραζιλία	Στη Βραζιλία είναι υποχρεωτική γλώσσα στα σχολεία στην επαρχία Αμαπά λόγω της εγγύτητάς της με τη Γαλλική Γουιάνα.

Στην Αφρική, τα γαλλικά ομιλούνται στις εξής χώρες: Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, Δημοκρατία του Κονγκό, Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, Καμερούν 67%, Μπουρκίνα Φάσο, Γουινέα, Γουινέα Μπισσάου (μετά τα πορτογαλικά), Ισημερινή Γουινέα, Μαυρίκιο, Κομόρες, Σεϋχέλλες, Μπενίν, Νίγηρας, Μάλι, Τσαντ, Τόγκο, Σενεγάλη, Ακτή Ελεφαντοστού (τείνει να γίνει μητρική γλώσσα), Τζιμπουτί, Μπουρούντι, Μαδαγασκάρη, Γκαμπόν (τείνει να γίνει μητρική γλώσσα), Μαρόκο 41,5%, Αλγερία 57%, Τυνησία 64%, Δυτική Σαχάρα ^[22] και λιγότερο στην Αίγυπτο ^[23]. Στη Νότια Αφρική όπου το υψηλότερο ποσοστό μετανάστευσης της προέρχεται από το Βιετνάμ, την Καμπότζη και τη Σενεγάλη.

Η γαλλική ομιλείται σε πολλά νησιά που υπάγονται διοικητικά στη Γαλλία, όπως: Γουαδελούπη, Μαρτινίκα, Ρεϋνιόν, Μαγιότ, Νέα Καληδονία, Γαλλική Πολυνησία, Άγιος Μαρτίνος, Άγιος Βαρθολομαίος, Κεργκελέν, Κροζέ Νήσοι, Ένδοξοι Νήσοι, Χουάν ντε Νόβα Νήσος, Σαιν Πιερ και Μικελόν ή αλλιώς Νήσοι Αγίου Πέτρου και Μιχαήλ, Ουάλις και Φουτούνα.

Η γλώσσα κατέχει δυναμική παρουσία στα σχολεία του Βιετνάμ^[24], στο Λάος^[25], στην Καμπότζη ^[26], ενώ οι γλώσσες τους έχουν πλήθος γαλλικών λέξεων.

Τα γαλλικά αποτελούν προνομιακή γλώσσα εκπαίδευσης στον Λίβανο.^[27]

Στην Ινδία τα γαλλικά ομιλούνται στην επαρχία του Ποντισέρι ^[28] και στο Μαυρίκιο, την νήσο Ροντρίγκες, όπως και στα νησιά Ευρώπα, Τρομελίν, στα Διασκορπισμένα νησιά στον Ινδικό Ωκεανό και στις Κομόρες.

Στο Βανουάτου και σε άλλες υπερπόντιες κτήσεις.

Γαλλικά νότια και ανταρκτικά εδάφη, Νήσος Άγιος Παύλος, Νήσος Άμστερνταμ, Αδελία Γη.

Η Γαλλική γλώσσα είναι μια Ρομανική γλώσσα, δηλαδή προέρχεται από τη Λατινική. Πριν τη ρωμαϊκή εισβολή στις περιοχές που απαρτίζουν σήμερα τη Γαλλία από τον Ιούλιο Καίσαρα (58 - 52 Π.Κ.Ε.), η Γαλλία κατοικείτο κυρίως από έναν κελτικό λαό, τον οποίο οι Ρωμαίοι αποκαλούσαν Γαλάτες, αν και υπήρχαν και άλλες γλωσσολογικές/εθνικές ομάδες στην ευρύτερη περιοχή της Γαλλίας σε εκείνη την περίοδο, όπως οι Ίβηρες στη νότια Γαλλία και την Ισπανία, οι Λίγυρες στη μεσογειακή ακτή, ελληνικές και φοινικικές αποικίες, όπως η Μασσαλία και η Βασκόν (Vascons) στα ισπανο-γαλλικά σύνορα.

Παρότι στο παρελθόν, σε πολλούς Γάλλους άρεσε να αναφέρονται στη γαλατική καταγωγή τους (nos ancêtres les Gaulois), ίσως λιγότερες από 200 λέξεις με κελτική ετυμολογία παραμένουν σήμερα στα γαλλικά, κυρίως ονόματα τόπων και φυτών, όπως και λέξεις σχετικές με τη γη και τη ζωή στην ύπαιθρο. Αντίστροφα, κάποια ονόματα γαλατικών αντικειμένων τα οποία ήταν νέα για τους Ρωμαίους και γι' αυτό δεν υπήρχαν λατινικές λέξεις, εισήχθησαν στα λατινικά.

Από τον 3ο αιώνα και μετά, η Δυτική Ευρώπη κυριεύθηκε από βαρβαρικές γερμανικές φυλές από τα ανατολικά, κάποιες από τις οποίες εγκαταστάθηκαν και στη Γαλατία. Τη γαλλική γλώσσα επηρέασαν οι Φράγκοι στη βόρεια Γαλλία, οι Αλαμανοί στα γαλλο-γερμανικά σύνορα, οι Βουργουνδοί στην κοιλάδα του Ροδανού κι οι Βησιγότθοι στην περιοχή της Ακουιτανίας και στην Ισπανία, καθώς η διαφορετική προφορά και σύνταξη που χρησιμοποιούσαν επηρέασαν τα λατινικά των περιοχών εκείνων, ενώ ταυτόχρονα στη γλώσσα εντάχθηκαν πάμπολλες νέες λέξεις, κυρίως σχετικές με την κοινωνική δομή και τη στρατιωτική τακτική.

Οι γλωσσολόγοι τυπικά διαιρούν σε τρεις γεωγραφικές υπο-ομάδες τις γλώσσες που χρησιμοποιούνταν στη μεσαιωνική Γαλλία, με κυριότερη την ομάδα των Γλωσσών Οΐλ, στην οποία ανήκει και η γαλλοπροβηγκιανή. Στην ομάδα αυτή ανήκουν διάλεκτοι του γαλλικού Βορρά που επηρεάστηκαν περισσότερο από την κυριαρχία των Φράγκων. Αντιθέτως, οι διάλεκτοι της νότιας Γαλλίας και της βόρειας Ισπανίας ("Οκ Γλώσσες"), όπως η οξιτανική, παρέμειναν περισσότερο "πιστές" στα λατινικά. Οι τύποι "Οΐλ" και "Οκ" ήταν διαλεκτικοί τύποι της λέξης "ναι" κατά το Μεσαίωνα - από το "οΐλ" προέρχεται το σύγχρονο "ουί". Σε αδρές γραμμές, το βόρειο ήμισυ της σημερινής Γαλλίας και οι γαλλόφωνες περιοχές του Βελγίου είναι εστία των διαλέκτων Οΐλ, ενώ το νότιο ήμισυ της Γαλλίας και η Καταλωνία των διαλέκτων Οκ.

Κατά τον πρώιμο Μεσαίωνα, οι γλώσσες της Γαλλίας επηρεάστηκαν και από άλλες γλωσσολογικές ομάδες.

Από τον 5ο ως τον 8ο αιώνα, Κέλτες της νοτιοδυτικής Βρετανίας (Ουαλία, Κορνουάλη, Ντέβον) διέσχισαν τη Μάγχη λόγω εμπορικών σχέσεων και της αγγλοσαξονικής εισβολής στην Αγγλία και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Βρετάνης. Η γλώσσα τους ήταν μια διάλεκτος των Βρυθονικών γλωσσών, η οποία ονομάστηκε βρετονική: εντάσσεται στην ευρύτερη οικογένεια των Κελτικών γλωσσών, αν και οι σύγχρονες διάλεκτοι φέρουν στο λεξιλόγιό τους μια διακριτή επιρροή από τα γαλλικά.

Από τον 6ο ως τον 7ο αιώνα, οι Βάσκοι διέσχισαν τα Πυρηναία και επηρέασαν την οξιτανική γλώσσα, η οποία ομιλούνταν στη νοτιοδυτική Γαλλία, με αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας νέας διαλέκτου, της γασκωνικής.

Οι Σκανδιναβοί Βίκινγκς εισέβαλαν στη Γαλλία από τον 9ο αιώνα και μετά και εγκαταστάθηκαν στην περιοχή που μετέπειτα ονομάστηκε Νορμανδία. Υιοθέτησαν τη γλώσσα Όιλ και συνεισέφεραν πολυάριθμες λέξεις στα γαλλικά σχετικά με τη ναυτιλία και άλλα θέματα.

Με τη νορμανδική κατάκτηση της Αγγλίας το 1066, οι Νορμανδοί μετέφεραν και τη γλώσσα τους, με αποτέλεσμα να προκύψει η αγγλονορμανδική γλώσσα, η οποία αποτελούσε τη γλώσσα της άρχουσας τάξης και του εμπορίου στην Αγγλία μέχρι το 1362, όταν επικράτησαν και πάλι τα αγγλικά. Λόγω της νορμανδικής κατάκτησης, τα αγγλικά λοιπόν έχουν δανειστεί τμήμα του λεξιλογίου τους από τα γαλλικά.

Οι Άραβες επίσης έδωσαν πολλές λέξεις στη Γαλλική γλώσσα αυτήν την εποχή περίπου, περιλαμβανομένων λέξεων για αγαθά πολυτελείας, όπως μπαχαρικά, υλικά εμπορίου, επιστήμες και μαθηματικά.

Για μια περίοδο περίπου μέχρι το 1300, κάποιοι γλωσσολόγοι αναφέρονται στις Όιλ γλώσσες συλλογικά ως Αρχαία Γαλλική (ancien français). Το παλιότερο σωζόμενο κείμενο στα Γαλλικά είναι το Οι όρκοι του Στρασβούργου του 842. Η Αρχαία Γαλλική έγινε μια λογοτεχνική γλώσσα με το Έπος των ανδραγαθημάτων που διηγούνταν ιστορίες των ιπποτών του Καρλομάγνου και των ηρώων των Σταυροφοριών.

Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:   γαλλικά

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Γαλλική γλώσσα

Στo Βικιεπιστήμιο υπάρχει ή αναπτύσσεται εκπαιδευτικό υλικό για αυτό το θέμα:    Γαλλική γλώσσα

Έκδοση της Βικιπαίδειας στην Γαλλική γλώσσα

• Γαλλικό Ινστιτούτο Αθήνας
• Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσ/νίκης
• Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας ΑΠΘ
• Εθνολόγος, αναφορά για τα Γαλλικά
• Διεθνής Οργανισμός Γαλλοφωνίας (Francophonie) Αρχειοθετήθηκε 2010-07-24 στο Wayback Machine.
• Βασικές συμβουλές για τον Γαλλικό τονισμό

• Γαλλικό Βικιλεξικό Αρχειοθετήθηκε 2008-05-11 στο Wayback Machine.
• ΓλωσσοΒοηθήματα Αρχειοθετήθηκε 2005-10-28 στο Wayback Machine.
• Γαλλικά μαθήματα λεξιλογίου Αρχειοθετήθηκε 2007-03-27 στο Wayback Machine.
• Ο Θησαυρός της Γαλλικής γλώσσας ψηφιοποιημένος
• Γλωσσολογικοί θύλακες - Radio-Canada.ca
• Γαλλικό - Νεοελληνικό λεξικό